trong quá trình trí tuệ tập thể thăng hoa. Giữa cái thiện và cái ác, bên
nào vượt trội hơn sẽ vươn lên thống trị tâm lý chung của tập thể. Và
dưới tác động của hiệu ứng lây lan cảm xúc, trí tuệ tập thể sẽ thăng
hoa. Mọi hiệu ứng lây lan ban đầu đều không rõ ràng, chính vì vậy
rất khó để phát hiện và chỉ đến thời khắc quyết định, những
mầm mống cảm xúc đã được định hình sẽ phát triển thành một sức
mạnh hết sức nguy hiểm – tương tự như trường hợp lan truyền cảm
xúc những xúc cảm tiêu cực như sợ hãi, cuồng tín, hoài nghi, mê
tín… Nói chung, để kiểm soát đám đông và tạo ra hiệu ứng dây
chuyền như mong muốn, chúng ta phải cân nhắc bổ sung một
chút mưu mẹo bởi vì tâm lý đám đông đã mất đi phần nào tính duy
lý vốn có của nó. Những pháp sư, những người được mệnh danh là
phù thủy đều biết cách kiểm soát tâm lý đám đông, bởi vì họ hiểu
rằng rất dễ để khơi dậy từ đám đông lòng ngưỡng mộ và sự thông
cảm, rất dễ để khiến người khác quên đi chính mình nếu đưa họ
vào một thế giới tâm linh nhiệm mầu. Có thể nói trong một số
trường hợp, tiếng nói chung của tập thể lại xuất phát từ tiếng nói
của một cá thể không mấy vượt trội nhưng biết cách kiểm soát và
điều phối tâm lý đám đông.
Giáo sư Gustave Le Bon, trong quyển The Crowd, đã viết:
Khi những cảm xúc và ý tưởng của tất cả thành viên trong một
nhóm hợp nhất và phát triển theo một hướng, ý thức riêng lẻ của
mỗi người sẽ dần biến mất để cùng hòa vào trí tuệ tập thể hình
thành dựa trên những cá tính nổi bật của đám đông. Lúc đó, đám
đông sẽ trở thành một tập thể có tổ chức, hoặc gọi một cách chuyên
biệt hơn là tập thể hợp nhất. Còn tập thể thì trở thành một khối
chung độc lập và tuân theo quy luật tâm lý đám đông.
Nét đặc trưng của một tập thể có tổ chức, hay tập thể hợp nhất
chính là: nếu tập thể được hình thành từ nhiều cá thể riêng biệt thì
dù quan điểm của mỗi cá nhân có giống hay khác nhau thì khi hòa
