đều gánh cho gia đình một gánh nước và biếu một nắm gạo. Nhà ông bà Lê
Tuấn tấp nập người xa gần đến chia vui. Nguyên hai ông bà đều là người
phúc hậu, ông lại mát tay hay thuốc, cứu chữa được nhiều người, nên
không những người làng mà người trong quận hạt đến thăm hỏi cũng đông.
Ông bà đặt tên cho hai con là Lan và Tuấn. Hai chị em đều đẹp đẽ, khỏe
mạnh và thông minh. Cha mẹ cho con học chữ của một thầy đồ ở làng bên,
lại chiều theo ý con, đón thầy về cho con học võ. Ngày thì múa côn, tập
đánh thiết lĩnh, tối lại thắp đèn ôn luyện văn bài, hai chị em Lan, Tuấn học
hành tấn tới, các thầy đều khen ngợi, ông bà Lê Tuấn cũng mừng lòng.
Vào năm hai chị em mười bảy tuổi, trời làm đói kém hạn hán tiêu khô,
ruộng nẻ chân chim, lúa nghẹn mong nước. Nhiều nơi dân đói bỏ làng đi
tìm ăn đầy đường đầy chợ. Xứ Đường Lâm cũng là một trong những vùng
bị đói kém nghiêm trọng.
Mặc cho đói kém mất mùa, bọn quan lại người Hán cùng một số tay sai bản
địa vẫn bóc lột nhân dân thậm tệ, lại nhân dịp này mua rẻ nhà cửa ruộng
vườn. Không những vậy, chúng còn bắt nhân dân vét thóc giống ra để nộp
cho đủ tô đủ thuế. Dân Đường Lâm cũng đói như các vùng, ai cũng cau
mày nghiến răng, chỉ những muốn ăn tươi nuốt sống bọn bóc lột kia cho hả
giận.
Ông bà Lê Tuân cũng phải bán bớt ruộng vườn để nộp thuế cho giặc. Tới
khi giặc cùng bọn tay sai đến các nhà bắt nộp thóc giống, ông bà bất bình
kháng cự. Thế là ông bị chúng quát mắng đánh đập. Bát hương thờ tổ tiên
là vật thiêng liêng của gia đình cũng bị chúng hắt xuống đất rồi lấy gậy đập
tan. Cuối cùng thóc giống vẫn mất, thân lại bị đòn, cửa nhà bị phá phách,
ông nghĩ uất giận, thổ máu liền mấy ngày rồi mất. Bà chôn cất cho ông
xong cũng vì quá ưu phiền nên lại nối gót ông ra đi. Lê Thị Lan và Lê Anh
Tuấn nhân ngày giỗ bố mẹ mời các bậc già cả và đàn anh trong họ đến, bàn
việc rửa hờn cho gia đình, gỡ nỗi thống khổ cho nhân dân. Mọi người đều
