như họ mà đã biết quan tâm đến nỗi bất hạnh của người khác; và Hans
Castorp đáp lại rằng anh họ chàng và chàng cũng là bệnh nhân, thêm vào đó
bản thân chàng cũng đã từng đứng bên linh cữu những người thân từ rất
sớm, chàng mồ côi cả cha lẫn mẹ, và vì thế có thể nói rằng cái chết đối với
chàng không còn lạ lẫm gì. Chàng đã chọn cho mình nghề nghiệp nào, bà ta
hỏi tiếp. Chàng trả lời, “trước kia” mình làm nghề kỹ thuật. - Trước kia ư? -
Trước kia, bởi vì nay chàng mắc bệnh và còn phải điều trị không biết đến
bao giờ ở đây, điều đó đã làm đảo lộn hoàn toàn, có thể nói là đã tạo ra một
bước ngoặt trong cuộc đời chàng, ai mà biết được. (Joachim kinh hãi trợn
tròn mắt nhìn chàng.) Còn anh họ ông? - Anh ấy muốn theo binh nghiệp ở
dưới đồng bằng, anh ấy sắp sửa được đóng lon sĩ quan. Ôi, bà góa bảo, binh
nghiệp là một nghề nguy hiểm, quân nhân chắc hẳn cũng phải tính đến khả
năng chạm trán với cái chết trong những hoàn cảnh nhất định, và nếu được
làm quen từ sớm với hình ảnh ấy thì cũng tốt. Rồi bà ta thân thiện chia tay
hai chàng trẻ tuổi với thái độ tự chủ đáng kinh ngạc trong tình cảnh ấy, phải
nói là đáng kính nể mới đúng nếu tính đến tấm hóa đơn tiền oxy mà ông
chồng để lại. Hai anh em quay trở lên tầng mình. Hans Castorp tỏ ý mãn
nguyện với chuyến viếng thăm, những ấn tượng thu được khiến tinh thần
chàng phấn chấn.
“Requiescat in pace”, chàng bảo. “Sit tibi terra levis. Requiem aeternam
dona ei, Domine
. Cậu thấy không, mỗi khi có việc tang tóc, khi khấn
người chết hoặc nhắc đến họ người ta lại quay sang dùng tiếng Latinh,
nghiễm nhiên coi đó là ngôn ngữ chính thức trong thủ tục ma chay, để nhấn
mạnh tính nghiêm trang của sự chết chóc. Nhưng ở đây người ta sử dụng
tiếng Latinh không phải để khoe khoang kiến thức, tiếng Latinh nói với
người chết không phải thứ tiếng Latinh bác học, cậu hiểu không, mà nó
được dùng với một tinh thần khác, có thể bảo rằng với ý nghĩa đối nghịch
hoàn toàn. Đấy là thứ tiếng Latinh dùng trong tang lễ, ở cửa miệng các vị tu
sĩ, phổ biến rộng rãi thời trung cổ, là tiếng kinh cầu đơn điệu, âm u như
vọng lên từ dưới mộ - Settembrini rất ác cảm với thứ tiếng ấy, đó không phải
là ngôn ngữ của những người theo chủ nghĩa nhân đạo, ủng hộ nền cộng hòa
và gánh vác sứ mệnh giáo dục, nó khơi gợi một luồng tư tưởng khác, mang
