thuật, Y khoa, Nông nghiệp đạt được những thành tựu to lớn cơ bản là
nhờ vào một khoa học có thể phát triển một cách độc lập với quyền lợi
kinh tế. Chúng ta không bao giờ được phép quên rằng, sóng truyền tin, tia
Röntgen, trực khuẩn bệnh than, và phương pháp chế tạo ra Nitơ, chỉ đơn
cử một vài thí dụ, đều được khám phá trong những viện nghiên cứu khoa
học hoàn toàn thuần túy. (...) Chính vì thế mà luôn luôn lại phải mài sắc
lương tâm trong dư luận rộng rãi và đặc biệt trong những nơi có trách
nhiệm... rằng công việc nghiên cứu khoa học thuần túy đối với một dân
tộc văn hóa... thuộc về những tất yếu của cuộc sống như lao động trong
nhà máy và hầm mỏ...”
(Phát biểu năm 1922 nhân kỷ niệm 100 năm
thành lập “Hội những người nghiên cứu tự nhiên và bác sĩ Đức” mà ông
là chủ tịch.)
(3) Tự do học (Lernfreiheit): Người sinh viên bước vào ngưỡng cửa
Đại học sẽ cảm thấy một sự tự do mênh mông nhưng đồng thời cũng cảm
thấy trách nhiệm lớn lao của mình cho chính bản thân mình. Tự do chọn
trường, giáo sư, ngành học, cách học và thời gian học. Người sinh viên
được đối xử như một người trưởng thành, độc lập, tự do và trách nhiệm
của mình. Nếu muốn đào tạo sinh viên thành những người nghiên cứu
một cách độc lập thì không thể không cho họ đầy đủ tự do và trách nhiệm.
Họ có quyền từ chối không bước vào phòng học của một vị giáo sư nếu
họ cảm thấy không có cái gì mới trong phòng học đó. Mọi sự áp đặt trong
việc học sẽ dẫn tới hệ thống kinh viện trước đây và một quan hệ kinh viện
giữa thầy giáo và học sinh, sẽ làm cho học sinh mất đi tinh thần độc lập
và trách nhiệm, đưa cho học sinh đi vào những lối mòn. Người ta không
nắm tay sinh viên như những đứa trẻ để dẫn dắt đi, mà phải cho phép sinh
viên tự tìm con đường của mình và Đại học là nơi đánh thức những sức
mạnh trong họ để làm điều đó, để họ trở thành tự lập. “Mục đích thật sự
của Đại học không phải là học, mà là sự đánh thức của một cuộc đời mới
trong thanh niên, của một tinh thần khoa học đích thực”
(Schleiermacher). Điều đó không thể thực hiện được bằng sự bắt buột hay
bắt chước mà bằng sự tự do và nhận thức. “Nhà nước và Quốc gia sẽ
được phục vụ tốt hơn với những người biết chịu đựng được Tự do (die
Freiheit ertragen) và chứng minh được rằng họ từ nội lực và sự nhận
