thành một nước tiên phong khai phá. Từ 1879 đến 1913 sản lượng công
nghiệp của Anh tăng hai lần, của Đức tăng 6 lần. Đức trở thành nước xuất
khẩu lớn. Nước Đức cùng với Mỹ là nước xuất khẩu hàng thứ ba thế giới
năm 1870, từ những năm 80 trở thành nước xuất khẩu thứ hai với Mỹ,
năm 1895 đã chiếm 60% xuất khẩu của Anh (nước có nhiều thuộc địa),
với khuynh hướng tiếp tục tăng, khoảng cách ngày càng hẹp lại. Hàng hóa
của Đức xuất hiện trên khắp các thị trường truyền thống của Anh, ở Nam
Mỹ, ở Úc, ngay cả ở Anh. Sản lượng công nghiệp của Đức vào năm 1913
đã chiếm 16% trong khi của Anh chiếm 14% tổng sản lượng công nghiệp
thế giới. Đêm trước của Thế chiến thứ I Đức đã trở thành nước công
nghiệp phát triển nhất, hiện đại nhất châu Âu. Năm 1887 chính quyền
Anh ban hành luật ”Merchandise Marks Acts” bắt buộc tất cả hàng hóa
nhập từ Đức phải mang nhãn hiệu “Made in Germany” nhằm khống chế
sự thâm nhập của hàng hóa rẻ và “kém chất lượng” của Đức. Nhưng bằng
sự nâng cao không ngừng các tiêu chuẩn chất lượng một cách nghiêm
ngặt hàng hóa Đức ngày càng tỏ ra là hàng chất lượng, ngang bằng hoặc
hơn cả hàng Anh trên thị trường thế giới, nhất là bắt đầu cuối thế kỷ 19
đầu thế kỷ thứ 20. “Made in Germany” từ một nhãn hiệu bị kỳ thị đã trở
thành biểu tượng của chất lượng cao, của “hàng hiệu” của sản phẩm Đức
trên thế giới!
Đức là nước trẻ có quyết tâm lớn đuổi bắt và vượt các các nước khác,
có tinh thần đổi mới hơn (innovativer), sáng tạo, năng động, hiệu quả và
chấp nhận rủi ro hơn, hệ thống ngân hàng tài chính Đức tập hợp tín dụng
rủi ro cho đầu tư dễ dàng hơn. Đầu tư cao cho giáo dục, khoa học kỹ thuật
của Đức đã dần dần có tác dụng mạnh mẽ, trong khuôn khổ xã hội đã
được cởi trói. Nghiên cứu khoa học ngày càng có quan hệ chặt chẽ với
nhu cầu kinh tế. Không một quốc gia nào có mối quan hệ giữa sản xuất
công nghiệp và nghiên cứu khoa học mật thiết như thế.
Nếu Anh quốc thống lĩnh cuộc cách mạng công nghệ lần thứ nhất từ
nửa sau thế kỷ 18 đến nửa đầu thế kỷ 19, thì Đức, và bên kia bờ Đại Tây
Dương là Hoa Kỳ, thống lĩnh cuộc cách mạng công nghiệp thứ hai, 1879-
1930, càng mạnh mẽ hơn.
