PHẬT GIÁO NAM TÔNG TẠI VÙNG NAM BỘ
130
chữ thera được dùng để gọi một người Tỳ kheo đã được thụ phong hơn
mười năm - nói theo cách của các nhánh gia đình Phật giáo khác là
người Tỳ kheo ấy đã “thọ cụ túc giới” hơn 10 năm. Do đó kinh sách Hán
ngữ đã dịch chữ thera là “Thượng tọa” hay “Trưởng lão”. Chữ vada
có nghĩa là quan điểm hay giáo lý (doctrine, theory)”. Vậy Phật giáo
Nguyên thủy – Theravada là trường phái Phật giáo tiếp nhận giáo lý
kinh điển từ Tipiṭaka (kho tàng Tam tạng Thánh điển Pali), hay còn
được coi là học thuyết của các bậc Trưởng lão.
Phật giáo Theravada chính thức được thành lập tại Sri Lanka vào
khoảng năm 250 TCN và sau đó nhanh chóng lan rộng và có sự ảnh
hưởng đến các nước Đông Nam Á. Theravada tự coi mình là hình
thức “ban sơ” nhất của Phật giáo. Căn bản giáo lý chỉ duy nhất căn
cứ vào kinh điển bằng tiếng Pali ghi chép trong Tam Tạng Kinh. Hệ
phái Nguyên thủy chú trọng vào sự cứu chuộc cá nhân, bản thân
mỗi người có thể tự cứu rỗi bằng sức của chính mình (tự lực) phải
tự giác ngộ, tự giải thoát cho bản thân mình, không thể giải thoát
cho người khác, bằng cách tuân theo các quy tắc đạo đức (Shila) và
sống cuộc đời tu hành miên mật. Vì quan niệm chỉ có Thích Ca là
Phật duy nhất, những người bình thường không thể thành Phật. Do
đó, sự thờ phụng, ở các chùa thuộc phái Nguyên thủy chỉ thờ tượng
Phật Thích Ca ở chính điện, ngoài ra không có pho tượng nào khác.
“Có thể thấy Phật giáo Nguyên thủy Theravada không phải hoàn toàn
là Nam tông hay Hinayana (Tiểu thừa), vì ‘Trên thực tế, Theravada chỉ
xuất phát từ một trong số 18 bộ phái Phật giáo tại Ấn Độ, được đưa
vào Tích Lan từ thế kỷ III trước Tây lịch, sau đó đã phát triển và tách
ra thành nhiều bộ phái khác trước khi có tên gọi là Theravada vào thế
kỷ thứ VII… Hệ tư tưởng Nguyên thủy Phật giáo là rất lớn, khi được
truyền ra khỏi Ấn Độ chỉ là những hệ tư tưởng phân nhánh được truyền
đi. Tập hợp những nhánh truyền đi này lại với nhau ta có được một hệ
thống truyền bá gọi là Phật giáo Nam truyền. Và Việt Nam cũng chỉ có
một nhánh được truyền vào nên không thể gọi là hệ thống được, chính vì
thế, danh xưng này làm đại diện là không xứng tầm… Như vậy, chúng
ta có thể tạm kết luận được rằng danh xưng “Phật giáo Nam tông” là
chỉ cho một hệ tư tưởng Phật giáo của khu vực miền Nam theo truyền
