Q1 - ANH HÙNG LĨNH NAM - Trang 235

Đời Hán bên Trung-hoa (Tây Hán 206 trước Tây lịch đến 25 sau Tây lịch
và Đông Hán 25-220 sau Tây Lịch), là thời kỳ tiếp nối thời Chiến-quốc,
triều đình chưa có luật pháp cai trị thống nhất, cho nên ngoài Cửu-chương
luật của Tiêu Hà ra, thì các Thái thú có toàn quyền. Thái thú như một ông
vua con, được quyền bổ nhiệm từ các quan lại trực thuộc cho tới huyện-úy,
huyện-lệnh. Thái thú chỉ huy cả quân sự lẫn hành chính. Vì vậy, khi Vương
Mãng cướp ngôi nhà Hán, các thái-thú nổi lên cát cứ một phương. Sau
Quang Vũ trung hưng lên được, vẫn phải đi đánh dẹp từng quận một. Luật
nhà Hán có điều khoản cho phép Thái thú ban lệnh nội trị, trái với luật triều
đình trong trường hợp cần thiết. Bởi vậy, Tô Định mới ban hàn Ngũ-lệnh.
Hết chú giải.
“Niên hiệu Kiến Vũ (3) thứ mười nhà Đại Hán, tháng 7 mùa hạ, quan Thái-
thú đất Giao-chỉ họ Tô ban lệnh cho dân chúng Nam-man được rõ:
“Kể từ đức Thái tổ Cao hoàng (4), thần thánh văn võ chém rắn khởi binh,
trước diệt bạo Tần, sau chinh phạt Nguỵ Sở, kể từ đấy, khắp lê dân thiên hạ
đều cúi đầu quy phục. Vùng Lĩnh Nam, Triệu Đà quỳ gối, nên thiên triều
vẫn cho được tồn tạii. Sau Lữ Gia giết ấu chúa làm điều bạo nghịch, chống
lại thiên triều, nên thánh Thiên tử phải cho binh tướng chinh phạt. Vừa rồi
Vương Mãng lòng lang dạ thú, nhân việc Tiên-đế uỷ thác trọng sự, mưu đồ
phản nghịch. Nay chúa ta tuốt gươm, phất cờ trung hưng, lập lại nhà Đại
Hán, đã nghĩ đến các người ở xa. Phái ta làm Thái thú, để chăn dạy các
người tuân theo lễ nghĩa, biết phép tắc thiên triều. Ta đi khắp các châu quận
để ban bố chính thống cho các người biết. Các người phải bỏ thói man mọi
hung hăng mà quy phục, thì ta sẽ giáo hoá dạy dỗ cho, còn trái lệnh, quyết
xử tử chẳng tha. Ta nay ban xuống chính lệnh năm điều, các người phải bảo
nhau quy phục.
“Điều thứ nhất: Các người quen bạo tàn, ngang ngược, thường lấy cớ tập
võ, tụ tập nhau làm đạo tặc, mưu đồ phản nghịch. Kể từ nay cứ tụ tập từ 19
người trở đi phải có phép, dù là đám tang, đám giỗ. Trái luật, người cầm
đầu bị xử trảm. Tòng phạm bị chặt một tay hoặc một chân.
“Điều thứ hai: Trai cũng như gái, từ 15 tới 50 tuổi, mỗi năm phải nộp 500
cân gạo, gọi là thuế quân phí.