như nhau. Điều này hẳn xướng ngôn viên Levitan có thẩm quyền vì chính
người từng xướng tên Stalin hay hơn cả!
Tức Nicolai Ivanovich Yezhov (1895-1939). Từng là nhân vật lãnh đạo
ngành an ninh, tình báo Nga. Là Ủy viên (Bộ trưởng) Nội vụ từ 1916 đến
1918 cho đến năm bị thanh trừng.
Chính tôi cũng suýt lãnh đủ vì Sắc luật này nếu không may mắn có một
can thiệp ngẫu nhiên, ngay tị cỗ. Tôi đang đứng sắp hàng ngoài cửa tiệm,
đợi tới lượt vô mua bánh mì thì bị một thầy cho kêu ra biểu đi. Phải chi bị
nắm đầu ngay lúc ấy thì đã “đi đảo” rồi, khỏi đăng lính!
Vấn đề “huyết thống” thì cứ chiếu theo tên họ mà quyết định. Vậy mới
có trường hợp của tay kỹ sư chuyên hoạ kiểu Vasily Okorokov. Ông này
cảm thấy cái tên mình ký dưới mỗi hoạ phẩm coi bộ kỳ cục quá nên hồi đầu
thập niên 1930 nhà nước còn cho phép bèn xin đỏi tên họ thành Robert
Shtekker.
Ông ta rất hài lòng vì cái tên mới nghe kêu mà ký tên còn dẽ đẹp. Nào ngờ
có ngày cứ mang tên họ có vẻ Đức là đi đày, muốn giải thích cũng chẳng
có dịp. Đành chịu đi đày vậy. Lại còn bị các thẩm vấn viên quay mãi: “Có
phải tên thật của anh không? Tên thật là gì? Anh lãnh sứ mạng gì cho tình
báo Phát-xít thì khai ra…”. Ở Tambov cũng co smọt người gốc thực sự địa
phương, tên thực là Kaveroznev nhưng vì khó đọc nên ngay từ 1918 đã đỏi
thành Kolbe. Không hiểu ông Kolbe này có bị như ông Shtekker không?
Vấn đề này thoạt đầu cũng chưa có quyết định ngã ngũ. Ngay từ năm
1943 đã có những đợt tù đặc biệt – như đợt mang tên Africans ở các công
trường Vortuka. Đó là những quân nhân Nga bị Đức bắt làm tù binh, đưa
sang Bắc Phi cho quân đoàn Rornmel sử dụng làm lao công chiến trường
và sau lại bị quân Mỹ bắt lại lần nữa. Năm 1943, đám tù binh này được
vận tải bằng xe Mỹ Studebakers qua ngã Ai Cập, I-rắc, Ba Tư về Nga. Vừa
được đưa về tới sa mạc Caspian đã bị tống hết vô trại tập trung. Đám cai
ngục chịu tn tiếp nhận đoàn tù đã lột hết cả hù hiệu, lột luôn tất cả những
gì quân Mỹ đã cấp cho tù nhân (dĩ nhiên để xài riêng chớ đâu có nạp kho
nào) trước khi tống hết vô công trường Vorkuta chờ lệnh đặc biệt. Lệnh
