như thằng điếm vô học trong kịch Chekov? Vẫn biết những tội trạng cung
khai ra hoàn toàn bị cưỡng ép chấp nhận cả một sự bịa đặt nhưng cũng
phân phối sắp xếp sao đó cho hiểu lý chớ? Trong khi đó thẩm vấn viên – đồ
tể chẳng cói lý ra gì. Chỉ cần “bắt” một hai câu để căn cứ vào đó buộc tội là
đủ rồi!
Trong xã hội này người có học là người từng được huấn luyện, được tập
dượt trước để thích ứng với hoàn cảnh xã hội, nghề nghiệp. Đi quân dịch
phải thế nào, những nhu cầu xác thịt giải quyết thế nào cho đúng. Cư xử thế
nào cho chững chạc, nghệ thuật thế nào là hay là đẹp. Nhưng chừng kẹt vô
một hoàn cảnh sống chết, gay go nhất đời là bị câu lưu thẩm vấn thì học
lực, giáo dục, kinh nghiệm chẳng giúp ích được quái gì hết. Không gì trớ
trêu bằng phải coi kịch, coi phim, đọc sách để cho vai trò nhân đạo của quý
ông “Cố vấn pháp luật” biện hộ cho nạn nhân trong lúc lấy cung. Biết bao
nhiêu lý thuyết cao siêu được viện dẫn ra, sắp xếp rất đẹp, nhưng có ông Cố
vấn nào giải thích được cho ta hiểu ý nghĩa đích thực, co giãn của chính Bộ
Hình Luật? (Mấy đấng tác giả phim kịch hay sách nói trên cứ tống vô Trại
Cải tạo là có dịp mở mắt biết liền! Chao ôi, có phải lúc nào cũng chìa ra
một cuốn sách Luật được đâu? Luật sư lại càng là một sự xa vời quá!
Xét ra chẳng có gì vô hiệu bằng nói chuyện luật pháp, điều này điều nọ ở
buya-rô ông thẩm vấn viên. Với họ chỉ có ký tên vô bản cung hay là ký vô
đây – Ký đâu được, tôi đâu có tội gì. - Cứ ký đi, tội gì rồi biết. - Phải cho
tôi biết tội trạng đã chớ. – Muốn biết hả? Nghe đây – anh bị khép vào mục
2 của khoản 10 điều 58 và khoản 11 điều 58 của Bộ Hình Luật Cộng Hoà
Liên Xô. Chịu chưa? – Ký đi”.
Bị can còn đòi hỏi đọc rõ các điều khoản thì ông thẩm vấn viên sẽ nạt nộ,
kiếm đủ mọi cách để gạt phắt và sau cùng sẽ kết thúc bằng một “bài học”
bất hủ:
"Muốn coi luật? Hà hà. Luật pháp làm ra là để cho tụi tôi áp dụng trên đầu
mấy người coi làm gì kìa? Mấy người khỏi cần. Điều ấy khoản ấy dĩ nhiên
nhằm để trừng phạt chính cái tội của mấy người, còn hỏi nữa thôi? Biểu ký
là ký cho mau cho lẹ.
Nên nhớ chữ kỹ của mấy người ở dưới bản cung từ đâu có nghĩa là mấy