QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 156

chân" có thể khuất tất tới mức đó.
Nhưng còn biết nói gì khi con người đánh vẫn biết đau, còn cả gia đình vợ
con để quyến luyến và bị "chiếu cố" đúng vào lúc bất ngờ nhất? Để đối phó
với cả một bộ máy được dựng lên để đè bẹp con người thì làm cách nào để
kiên định lập trường?
Con người vững nhất ở Phòng Thẩm vấn là con người hết thắc mắc, thẳng
tay gạt bỏ hẳn quá khứ để chân vừa đặt lên ngưỡng cửa ngục tù là lòng phải
nhủ lòng: "Đời ta vậy là hết, chết có hơi non thật nhưng có làm gì được
đâu? Tự do mất hẳn, trước sau cũng đến chết mà càng kéo dài càng đau khổ
thì thà chết sớm chết ngay. Tài sản liệng đi, gia đình coi như chết hết cũng
như đối với họ, ta là kẻ chết rồi. Xác thân này vô dụng, chẳng phải của ta
nữa rồi. Có còn chăng chút đỉnh tinh thần và lương tâm con người, có vậy
thôi".
Đụng týp người dứt khoát này điều tra thẩm vấn chẳng có nghĩa gì. Chỉ có
người dám vứt hết mới thắng nổi. Có điều dễ dầu gì tự biến mình thành gỗ,
thành đá?
Hãy nhìn lại gương Berdyayev. Cơ quan vồ hết bọn người thân cận, nhất
định bắt họ làm bù nhìn để sửa soạn xách cổ Berdyayev ra toà xử công
khai, câu lưu 2 lần và năm 1922 bị đích thân Dzerzhinsky thẩm cung đêm,
có sự hiện diện của Kamenev nữa. Nhưng Berdyayev vẫn trơ như đá vững
như đồng. Không xin xỏ, không kể lể. Rất điềm tĩnh, vững vàng như ông ta
đã vạch rõ những nguyên tắc tinh thần và tôn giáo mà căn cứ vào đó không
thể chấp nhận chế độ chính trị vừa thành lập ở Nga. Vì lập trường sắt đá đó,
Cơ quan đành phải nhìn nhận sự thực: con người này không thể mang ra
Toà xử nổi. Do đó trả lại sự tự do.
Còn tấm gương khiêm nhượng của bà già "hàng xóm" của Stolyarova trong
lao Byturki năm 1937. Đêm nào bà ta chẳng bị xách lên lấy cung? Hai năm
trước có một tên trước là linh mục dòng Chính thống giáo vượt ngục Cải
tạo đi trốn lánh, ghé ngang Mạc Tư Khoa mụ có chấp chứa một đêm phải
không?
"Đúng vậy. Không phải trước mà là bây giờ vẫn còn là linh mục. Tiếp đón
người là một vinh dự, dù chỉ một đêm."