QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 413

đàn anh "đóng tuồng" thế nào chớ. Đàn anh có một số thủ hạ tâm phúc và
đệ tử ruột – dĩ nhiên chẳng có bao nhiêu – đã triệt bằng hết mà có lên tiếng
bênh vực một hồi. Môn phái của đàn anh vừa dựng, chưa đứng vững nổi thì
đàn em, môn đồ lần lượt bị tỉa rụng hết đành đứng khoanh tay ngó. Còn
chức chủ nhiệm Izvestiya còn có chân trong Trung ương Đảng mà thấy
Kamenev, Zinoviev bị thủ tiêu công khai mà vẫn ngậm miệng làm lơ và
còn chấp nhận kia mà. Nhớ lại có lần Đại hội Đảng, Bukharin và một nhóm
nữa vừa ngo ngoe có tư tưởng chống đối, mới thử doạ trục xuất khỏi Đảng
là anh nào anh nấy đã xanh mặt, xin rút ý kiến tức khắc!
Ấy đấy, còn tự do và còn nắm giữ chức vụ cao, quyền hành lớn mà cả bọn
muốn bẻ sao cũng còn phải chịu vậy, thì để nằm một hồi ở Lubyanka, cho
bọn chuyên viên "chiếu cố" chu đáo từ miếng ăn giấc ngủ cho đến từng bộ
phận trong cơ thể thì còn hơi sức, tinh thần đâu mà chống đối? Đứa nao
dám đóng kịch khác đi, không răm rắp tuân theo lệnh đạo diễn? Còn chờ gì
không tổng dượt lần chót để sửa soạn kéo màn?
Thì ra chỗ yếu nhất của Bukharin mà Stalin đã nắm vững được là chỉ sợ bị
trục xuất khỏi Đảng, thiếu Đảng, không có Đảng. (Mà Stalin đã đạt được
tới mức "Đảng là ta, ta là Đảng"). Cũng như một số đồng chí thời đó,
Bukharin không có Đảng không sống nổi. Họ không có lý tưởng! Nên họ
làm gì có lập trường, tư tưởng cá nhân đích thực để đứng hẳn lên chống
đối. Trước khi họ dám đứng lên Stalin đã đặt họ vào vị thế đối thủ và đốn
hạ bằng hết rồi. Trong khi đó họ chỉ mong sao không bị trục xuất khỏi
Đảng là may, thậm chí không dám làm gì có hại cho thanh danh Đảng nữa.
Trong vở kịch, đạo diễn đã dành cho Bukharin vai chánh nên càng phải
dành thời giờ chuẩn bị cho chu đáo đã đành mà còn phải tập cho vai chánh
thuộc vở nữa. Phải để Bukharin có dịp công xuất Âu Châu từ cuối năm
trước, tiếng là để tiếp nhận các di cáo của Marx (để làm công việc này còn
ai xứng đáng bằng cây lý thuyết của Đảng?) nhưng nếu cần buộc tội "có
những tiếp xúc khả nghi" rộng rãi thì còn gì bằng? Huống hồ có dịp xuất
ngoại công du tự do một thời gian càng làm ông lý thuyết gia nôn nóng
ham muốn trở lại vai trò lãnh tụ!
Với ngần ấy biến cố, hết lên lại xuống, nào bị tố cáo dính vào những âm