QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 411

*
Vả lại chúng ta quen nhìn các bị cáo như những nhân vật khác thường hơn
người. Làm sao có thể ngờ họ có thái độ hèn hạ trước Toà, tố cáo lẫn nhau
tầm thường như vậy? Phải chi họ là dân thường, tinh thần yếu nên chịu
không nổi đành bị khuất phục đi. Đằng này họ là Bukharin, Zinoviev,
Kamenev, Pyatakov, I.N. Smirnov, toàn cỡ lãnh tụ lớn không!
Hiển nhiên những nhà đạo diễn vở kịch cũng biết vậy. Cũng phải chuẩn bị
chế độ, lựa chọn cẩn thận, chớ không phải dễ dàng như phiên xử "Đảng Kỹ
thuật" muốn chọn ai thì chọn. Những tên tuổi dỡ Bukharin, Zinoviev, quần
chúng quen mặt, quen tên quá mất rồi! Họ muốn thấy đích danh, đích thực
trước vành móng ngựa.
Trong số những nhân vật lớn biết sắp bị thanh trừng, có một số sáng suốt,
cương quyết thà chết trước chớ không để bị điệu ra Toà. Thà họ tự sát! Đó
là Skrypnik, Tomsky, Gamarnik, những người không sợ chết. Chỉ những
đấng không dám chết mới chịu để bị bắt. Với bọn cầu sống thì tròng sợi
dây vô cổ quá dễ. Cũng có một số không dám chết ngay nhưng lọt vào
phòng Điều tra đã nhận ra sự thực nên chống đối lại, thà chết trong âm
thầm chớ không chịu chết nhục. Nếu họ chịu ra Toà ắt hẳn sẽ thêm một tên:
Rudzutak, Postyshev, Yenukidze, Chubar, Kosior và cả Krylenko nữa!
Do đó phải hiểu rằng ra Toà là những týp yếu nhất trong số những người
yếu. Hơn nữa là nhà đạo diễn tối cao còn biết đích chỗ yếu nhất của từng
người một để ra tay là phải gục. (Đó là một trong những biệt tài đã đưa
Stalin lên tuyệt đỉnh danh vọng). Trong đám nào còn có ai cao cấp, có tên
tuổi và có tài bằng Bukharin? Chỗ yếu nhất của đồng chí Bukharin thì
Stalin đã nhận ra và kiềm chế được từ lâu, không có gì để e ngại nên đối
với nhà lý thuyết xuất chúng, thông minh tuyệt vời này đạo diễn có quyền
biểu diễn một màn mèo vờn chuột, tha hồ tung lên hạ xuống,
Sáng tác cụ thể nhất của Bukharin còn gì bóng bẩy, tuyệt vời bằng Bản
Hiến Pháp Liên bang Xô Viết, đọc lên nghe thực hùng hồn mà hoàn toàn vô
dụng? Viết xong bản văn Hiến pháp, cây lý thuyết Bukharin ắt phải hứng