Quản đốc nhà giam NKVD trong khám lớn Leningrad là Solokov nhìn tù
dưới góc cạnh kinh tế tức lao động. Tử tội Strakhovich nằm chơi không đợi
chết mãi cũng phát chán bèn hỏi giấy bút để ghi chép. Lập tức ông quản
đốc bèn khai thác, cung cấp ngay đầy đủ tập vở và viết chì để ông kỹ sư láy
hoáy ghi chép mớ lý thuyết cơ học. Hết bàn về xúc tác giữa vật thể cứng
trong môi trường lỏng đến tính toán về bọc đạn, lò xo, nhíp hoặc đưa ra
Căn bản của luật ổn định
. Sau đó dĩ nhiên tử tội Strakhovich được ở "xà
lim khoa học" riêng một mình, ăn uống đầy đủ hơn để "đóng góp chuyên
môn". Chẳng hạn Bộ Tư lệnh chiến trường Leningrad được chỉ dẫn nguyên
tắc súng lớn, bắn toả chống máy bay. Kết quả là tử tội được ông Tư lệnh
Zhdanov ân xá tạm còn 15 năm tù. Mãi sau này mới nhận được công văn
rùa bò từ Mạc Tư Khoa tới, chính thức ân giảm còn 10 năm, khoan hồng
còn hơn ông Tư lệnh!
Không riêng quản đốc mà điều tra viên cũng có quyền tha hồ "khai thác" tử
tội. Phục vụ riêng cho mình cũng được. Như ông điều tra viên nhám tay
Kruzhkov đang theo học của hàm thụ về toán. Dưới khám tử tội có nhà
Toán học N.P. giáo sư đại học nên ông điều tra viên kêu lên bắt chỉ dẫn
thêm, giải bài khó giùm.
Ngoài mục đích giữ tử tù để khai thác, nhà tù còn sử dụng khám tử để dựng
kịch, cho cò mồi đóng y như thật để "bẻ gãy" những thằng cứng đầu nhất
định không chịu ký cung. Nhân chứng Ch. thuật lại vụ 2 can phạm giam
cứu khám Krasnoyarsk thình lình bị đưa ra một phiên toà giả và lãnh án tử
hình giả, tống giam vô một khám tử hình thiệt đợi ngày "hành quyết". Dĩ
nhiên 2 gã tử tội giả phải rầu rĩ, buồn phiền, cứ tưởng đời sắp tàn chắc!
(Sao không tưởng thiệt khi những phiên toà thiệt cũng còn "dựng vở"?).
Đúng lúc đó có hai ba cò mồi cũng bị án tử, tống vô chung khám tử tội.
Chúng cũng giả vờ rầu rĩ và bàn nhau hối ngộ. Xin lập lại bản cung để cung
khai thêm thì lập tức được cho ra khỏi khám tử hình, nghĩa là sinh mạng
bảo đảm. Tấm gương "cung khai sự thực thì khỏi chết" sờ sờ như vậy làm
gì 2 can phạm cứng đầu chẳng nôn nả noi theo.
Sau chót tử tội còn được giữ lại trong khám để lâu lâu xách ra nồ đưa đi xử
