Chết rét: Tử tù nằm chờ chết trong xà lim tử tội, dám chết rét lắm chớ?
Chưa ăn đạn đồng cũng có thể gục như không vì đêm đêm nằm sàn xi
măng, hàn thử biểu xuống cỡ 10 độ.
Chết ngộp: Sau đó còn có thể chết ngộp hơi người. Cát-xô cá nhân mà
nhét 7 người tối thiểu, 28 mạng tối đa – như Strakhovich từng bị ở
Leningrad năm 1942 – thì quả là khó thở. Nằm đợi chết 7 người, 10
người một lượt đã cực kỳ rùng rợn lại phải chen chúc nhau mấy tuần,
mấy tháng. Nỗi bận tâm không phải giờ hành quyết. Xử bắn không sợ
mà chỉ ngại co chân duỗi tay và làm sao thở được một tí không khí
trong sạch.
Năm 1937 khám Ivanovo, trại giam riêng của NKVD, gồm 2 khu chứa
từ 2 đến 3 ngàn tù mà phải nhét trên 40 ngàn. Khu I là khu giam cứu,
tức câu lưu để điều tra. Khu II gồm đủ thứ tù, chính trị tư pháp lẫn lộn,
kẻ chờ đi căng, người chờ chết, người tử hình được ân xá chưa biết đi
đâu. Có xà lim nhốt chặt cứng đến độ dựa sát vào nhau vừa đủ chỗ
đứng, giở chân giở tay không được. Đứng sát bục nằm sơ ý là bị xô
gãy ống chân. Mùa đông mà hơi người hầm quá phải phá cửa kính cho
khỏi nghẹt thở. Có mặt ông già đầu bạc Alalykin, đảng viên từ 1898
đến Cách mạng 1917 thành công thì rút lui, cũng nằm chờ giờ hành
quyết.
Chết đói: Nằm chờ chết lâu quá, nhiều tử tù không sợ ra pháp trường
bằng sợ đói. Năm 1941 Alesandr Babich đợi 75 ngày ở khám tử
Krasnoyarsk, muốn ăn đạn để giải thoát nhưng chưa chết được người
đã phù thũng như con bò vì thiếu ăn. Rồi được ân xá còn 10 năm mới
lê thân tàn đi đày! Kỷ lục thời gian chờ đợi là bao lâu? Không biết. Tử
tội Vsevolod P. Golitsyn vô địch 1 xà lim năm 1948 tưởng 140 ngày
đã là nhiều. Nhà bác học số 1 nước Nga Vavilov đợi chết gần một
năm. Chẳng đến khám Saratov mà nằm nhà hầm cũng còn đợi. Mùa hè
1942 không được ân xá, Vavilov được ra xà lim chung mà đi không
