Mỹ nhà cửa thường đóng im ỉm, nên có nhà làm một ô trống ở cửa chính -
có tấm che chắn - đủ lớn cho mèo có thể ra vào bất cứ lúc nào." "2\. Tiếng
Do Thái là ngày lễ thờ phụng Chúa Trời; với đạo Hồi là ngày thứ Sáu, với
đạo Do Thái là ngày thứ Bảy, với đạo Thiên Chúa là ngày Chủ nhật." "1\.
Thuở tôi còn bé hầu như nhà nông nào cũng chứa nước trong bồn gỗ, rồi
múc ra chậu đồng. Khi khát, người ta uống nước từ chậu ấy (chú thích của
tác giả)." "2\. Một tộc da đỏ ở Bắc Mỹ." "3\. Một thứ lính đánh thuê chuyên
cướp bóc của đế quốc Ottoman (nay là Thổ Nhĩ Kỳ) vào thế kỷ 15, 16."
"4\. Trong bản tiếng Pháp tác giả dùng từ 'bacul' là miếng dây da thòng
dưới đuôi ngựa kéo xe. Ở đây tạm dịch là cái lỗ cho tượng hình và dễ hiểu."
"1\. Braque: một giống chó săn." "2\. Người cộng hòa là người chống chế
độ quân chủ, chứ không theo nghĩa đảng phái như ở một số nước - chẳng
hạn ở Mỹ." "3\. Léon Gambetta (1838 - 1882): chính trị gia Pháp, chống lại
đế chế thứ hai." "4\. Ơ-rê-ka (Eureka): 'Tôi tìm ra rồi', tương truyền
Archimède đã reo lên như thế khi phát hiện ra định luật về sức đẩy." "5\.
Archimède (287 - 212 trước CN): tương truyền rằng nhà thông thái Hy Lạp
này đã dùng thấu kính hội tụ ánh sáng mặt trời đốt chiến thuyền La Mã
(gần đây đại học Athène đã thử nghiệm bằng cách hội tụ ánh sáng phản
chiếu của nhiều tấm khiên đánh bóng và quả thật đã đốt được thuyền).
Thấu kính hay đậu lăng trong tiếng Pháp đều là lentille, nhưng Lebrac chỉ
biết một nghĩa đậu lăng!" "6\. Giày đế gỗ, hiện vẫn còn ở một số vùng
quê... nhưng là loại không dây." "1\. Asperges me (tiếng Latin): xin vẩy
nước thánh cho con - cũng là tên bài thánh ca được hát lên vào lúc này."
"2\. Don Juan: một nhân vật tiểu thuyết nổi tiếng trăng hoa." "3\. Aztec: tên
một bộ tộc da đỏ ở Mexico." "4\. Bệnh Murie: tên bệnh này có lẽ do tác giả
tự đặt ra - xem thêm Chương IV, Phần III, 'Chuyện thời quá khứ oai hùng'."
"1\. Vae victis (tiếng Latin): Khốn khổ cho những kẻ chiến bại." "2\. Xứ
Gaulois bị đế quốc La Mã đô hộ từ năm 225 đến 190 trước Tây lịch." "3\.
Le con: tiếng lóng chỉ bộ phận sinh dục phụ nữ." "4\. Chúa tể các thần
(thần thoại Hy lạp)." "5\. Piê bằng khoảng 0,3208 m và pút bằng 0,027 m là
những đơn vị đo lường ở châu Âu, cho tới thế kỷ 19, định tùy tiện bằng
chiều dài bàn chân (pied) hay ngón chân cái (pouce) của một ông hoàng, bà