Quốc gia khởi nghiệp Ebook.vn
xuất đến thế hệ thứ tư. Nhu cầu này dẫn đến việc tạo ra Nesher - phiên bản Israel của chiến
đấu cơ Mirage - rồi sau đó đến Kfir, bay lần đầu năm 1973
[150]
.
Tuy nhiên, dự án tham vọng hơn cả là việc sản xuất chiến đấu cơ Lavi, dùng động cơ do Mỹ
sản xuất. Chương trình được góp vốn chung giữa Israel và Mỹ. Lavi được thiết kế không chỉ
để thay thế Kfir mà còn để trở thành một trong những chiến đấu cơ hàng đầu thế giới.
Lavi được phát triển toàn diện vào năm 1982; vào cuối năm 1986 chiếc đầu tiên đã được
công bố và đưa vào hoạt động. Nhưng vào tháng 8 năm 1987, sau khi hàng tỉ USD đã được
chi để chế tạo năm phi cơ mẫu, sức ép từ Israel và Mỹ đã dẫn tới sự hủy b chương trình; đầu
tiên là sức ép từ Quốc hội Mỹ rồi đến cuộc bỏ phiếu 12 chống 11 thuận trong Nội các Israel.
Nhiều năm sau, việc hủy bỏ dự án vẫn gây tranh cãi: Có người tin rằng ngay từ đầu đây đã
là một dự án bất khả thi, lãng phí thời gian; người khác lại cho rằng đây là một cơ hội vàng
đã bị bỏ lỡ. Trong một bài viết năm 1991 trên tạp chí Flight International, xuất bản trong
chiến dịch Bão táp Sa mạc, một biên tập viên viết về cảm nhận khi bay trên chiếc Lavi vào
năm 1989: “Giờ đây trong khi liên quân đang chiến đấu ở vùng Vịnh, họ đã để mất chiếc
chiến đấu cơ mà họ cần. Thật đáng tiếc khi tôi phải bay trên chiếc chiến đấu tốt nhất thế
giới và biết rằng nó sẽ không bao giờ được đưa vào sử dụng”
[151]
.
Dù chương trình bị hủy, việc phát triển Lavi để lại ảnh hưởng rõ rệt trong quân đội. Thứ
nhất, người Israel đã tạo ra một bước đột phá về tinh thần: Họ đã cho chính bản thân, đồng
minh và kẻ thù thấy họ không phụ thuộc vào bất cứ ai để có được một trong những nhân tố
cơ bản nhất cho sự tồn vong của đất nước - một chương trình sản xuất máy bay chiến đấu
hiện đại.
Thứ hai, vào năm 1988, Israel đã gia nhập câu lạc bộ của khoảng hơn 10 quốc gia đã phóng
thành công vệ tinh vào không gian - một thành tựu không thể đạt được nếu thiếu những
kiến thức công nghệ tích lũy được trong quá trình phát triển máy bay Lavi. Thứ ba, mặc dù
Lavi bị hủy bỏ, hàng tỉ USD đầu tư vào chương trình đã nâng tầm Israel lên một đẳng cấp
mới trong ngành điện tử hàng không và, theo cách nào đó, đã giúp Israel mạnh mẽ tiến vào
đợt bùng nổ công nghệ cao sau đó. Khi chương trình bị đóng cửa, 1.500 kỹ sư bất ngờ mất
việc làm. Vài người trong số họ ra nước ngoài, nhưng phần lớn ở lại, đưa đến kết quả là sự
kết hợp lớn giữa các tài năng kỹ thuật trong các ngành quân sự với khối dân sự. Các tài
năng lớn về công nghệ từng tập trung cho một chiếc máy bay đã bất ngờ được giải phóng
vào cả nền kinh tế
[152]
.
Yossi Gross, một trong những kỹ sư của Lavi sinh ra tại Israel. Mẹ ông, người sống sót từ
tập trung Auschwitz, di cư khỏi châu Âu sau cuộc diệt chủng người Do Thái. Là một sinh
viên tại Israel, Gross được đào tạo ngành kỹ sư hàng không tại Technion rồi làm việc tại
Israel Aircraft Industries (IAI) trong bảy năm.
Gross, một kỹ sư bay thử nghiệm tại IAI, bắt đầu sự nghiệp trong bộ phận thiết kế. Khi ông
có sáng kiến mới cho càng hạ cánh, cấp trên của ông nói đừng quan tâm đến việc sáng tạo
