quan tâm cao độ của công chúng về các giao dịch tham nhũng. Từ giữa 2010
đến giữa 2015, thị trường chứng khoán Ấn Độ tăng 50%, trong khi chỉ số
các công ty cấu kết này mất đi nửa giá trị, một dấu hiệu cho thấy nạn tư bản
thân hữu đã suy tàn, cùng với cơ hội béo bở kiếm tiền từ giá hàng nguyên
liệu gia tăng. Chỉ vài năm trước, hậu duệ của các tỷ phú hàng nguyên liệu
Ấn Độ lũ lượt tham gia các doanh nghiệp gia đình, nhưng giờ đây tôi nghe
nói một số đang quan tâm hơn đến các start-up công nghệ.
Giới trùm tư bản hàng nguyên liệu cũng có vẻ hơi sa sút ở Brazil, theo
đà của giá cả toàn cầu đối với kim ngạch xuất khẩu hàng nguyên liệu của
nước này. Doanh nhân Brazil có tiếng đã tạo dựng được các doanh nghiệp
cạnh tranh trong các ngành công nghiệp sạch như hàng tiêu dùng và truyền
thông, mặc dù phải đối phó với một chính phủ hà khắc về luật lệ. Điều này
đúng, nhưng những gì được tạo dựng bởi các tỷ phú vượng ích vẫn tương
đối nhỏ, và chỉ chiếm 36% tổng tài sản của tỷ phú, một tỷ lệ thấp trong các
quốc gia lớn mới nổi. Họ chiếm cứ một không gian tách biệt, gợi nhớ thuật
ngữ mà kinh tế gia người Brazil Edmar Bacha đã mô tả xứ sở của mình –
“Belindia”, tức một chốn thịnh vượng và nhỏ bé như nước Bỉ (Belgium)
nằm trong một lãnh thổ lớn lạc hậu như Ấn Độ (India).
Trung Quốc đã sản sinh ra các tỷ phú mới với tốc độ thần tốc trong
nhiều năm, nhưng mãi cho đến gần đây dường như họ mới vượt qua được
mức trần về quy mô tài sản. Đến 2013 không một trùm tư bản Trung Quốc
nào có được tài sản trị giá hơn 10 tỷ đô-la, và nhiều người trên đường tiến
đến mức ấy đã đi tù về tội hối lộ. Nhà chức trách có lẽ đã thực thi một quy
tắc bất thành văn đối với tài sản mười chữ số, có lẽ sợ rằng một tay trùm tư
bản nào đó có thể giàu đến độ bỏ tiền ra để thách thức quyền lực chính trị
của Đảng Cộng sản. Ngay cả giờ đây, một số tỷ phú vẫn tiếp tục sống trong
sợ hãi về cái mà ở Trung Quốc được gọi là “tội truyền kiếp” – nhiều trùm tư
bản Trung Quốc đã kiếm được những thỏi vàng đầu tiên bằng cách thỏa
thuận để lách luật, và tì vết đó được dùng để khống chế họ theo ý của nhà
chức trách.
