Sài Gòn những năm đầu thập niên 1950, còn thấy tấm bảng cà phê Givral
góc đường Bonard và Catinat (nay là Lê Lợi và Đồng Khởi). Anh Khưu Đức còn
giữ lại kỷ niệm một chuyến đi chơi cùng ba mẹ khi còn bé thơ.
Tôi biết Khưu Đức từ những ngày đầu tiên anh về Việt Nam hai mươi năm
trước. Lúc đó, chúng tôi đi lang thang khắp Sài Gòn trên xe máy, cùng nhau ăn
những món ăn của đất Sài Gòn thuở thanh niên của anh: Cơm Bà Cả Đọi ở cái
hẻm đường Nguyễn Huệ, tô cháo huyết vỉa hè Lê Lai với ngón tay cô bé bưng
cháo luôn cắm vào cháo nóng, và tô hủ tíu Nam Lợi đường Tôn Thất Đạm. Anh
nói: “Khi xa Sài Gòn, tôi nhớ nhất là hồi còn trẻ ngồi uống cà phê nhìn lá me bay
lất phất như mưa. Và đến giờ vẫn thấy buồn buồn khi hôm nào Sài Gòn có một
màu xám trong mùa bão rớt”. Anh mua cái nhà ở gần con kinh có bóng dừa tuốt
miệt Gò Vấp, cũng chỉ vì nhớ những ngày lang thang đi vẽ hồi còn trẻ. Ở đó,
trong những buổi tối tĩnh lặng, anh chiêm nghiệm rằng hình như mình toàn rời bỏ
khi đang lúc sống sung túc nhất, để theo nỗi đam mê nghệ thuật của mình.
“Bây giờ, mỗi khi trở về Mỹ thăm gia đình, tôi lại nhớ Sài Gòn, nhiều nhất
không phải là lá me nữa mà là bầu không khí ồn ào, lộn xộn. Nó không làm tôi
khó chịu, mà thấy thân thương, không thể chối bỏ”.
