LỜI NGỎ
…Sau khi cuốn Sài Gòn, chuyện đời của phố phần 1 ra đời, thỉnh thoảng tôi
lại nhận được email hoặc tin nhắn của độc giả. Có người hỏi về một khu dân
cư, một nghệ sĩ, một ngôi chợ, một món ăn đã có từ lâu hoặc có khi là nơi bán
áo thun Montagut mà đàn ông Sài Gòn trước kia thích mặc...
Có vài điều tôi biết và trả lời được. Nhưng quả thật có quá nhiều điều tôi
không biết về thành phố này. Chẳng ai thực sự biết hết mọi điều về thành phố
mình đang sống cho dù đã ở đó cả đời. Điều đó thật dễ hiểu.
Sài Gòn cách nay bốn mươi, năm mươi năm trước là một thành phố luôn
sống phập phồng giữa không khí chiến tranh. Nhưng người dân bình thường
vẫn họp chợ mỗi sáng, diện áo dài đi chúc nhau mỗi dịp Tết, đổ xô đi học Anh
ngữ mỗi đêm, lên giảng đường đại học mỗi ngày nghe các giáo sư giảng bài.
Người Sài Gòn gắng gỏi sống, sáng tác nhạc, viết sách giáo khoa dạy lũ học
trò, làm báo thiếu nhi chống văn hóa suy đồi và đi làm từ thiện giúp đồng bào
bão lụt hay chạy nạn... Điều này khiến tôi liên tưởng đến đoạn văn của hai vợ
chồng nhà văn Will & Ariel Durant: “Lịch sử nhân loại như một dòng sông đôi
khi đầy máu và xác của những người chém giết nhau, cướp bóc lẫn nhau, mà
các sử gia chỉ thường chép những hành động đó thôi. Nhưng trên bờ còn có
những người khác cất nhà, làm vườn, nuôi con, làm thơ”. Người dân Sài Gòn
đã sống hết mình, trung thực và tận tụy, dạy dỗ con cái và xây dựng tương lai.
Có như vậy, khi đã rời xa nơi từng sống, những cư dân Sài Gòn cũ mới giữ
được những ký ức êm đềm về một thành phố không thực sự êm đềm trong thời
buổi chiến tranh, bắt lính, nhiều lựu đạn cay và pháo kích từ xa...
Sài Gòn đang thay đổi nhanh chóng. Đôi khi cần đánh đổi, phải chịu mất đi
những hàng cây cổ thụ, công trình kiến trúc xưa... để phục vụ cuộc sống con
người hiện đại được tiện nghi hơn (Không phải cứ ôm ấp quá khứ là tốt, nhưng
nếu đối xử với quá khứ một cách trân trọng, thì sự đánh đổi sẽ dễ được chấp
nhận hơn). Dù sao, chúng ta đang mất dần những di sản vật chất, không chỉ
thế, những ký ức nhiều tầng thời gian về cuộc sống đã qua, với đầy ắp sự kiện
sắc màu đang dần trôi tuột đi. Chúng không mấy khi được nhắc tới nữa, dù đó
chỉ là một kiểu cách ẩm thực, một khu buôn bán sầm uất, một Hội quán lành
