đến nó nhất là Platon, đặc biệt trong cuốn Banquel và Phèdre; Tuy nhiên
những điều ông đưa ra mới thuộc địa hạt huyền thoại, hoang đường và bông
lơn, và nhất thiết chỉ liên quan đến cái đồng tính luyến ái của Hy Lạp, Chút
ít mà Rousseau
[18]
có nói trong cuốn Luận về bất bình đẳng (Discuors sur
l’Inégalité) vừa không đúng vừa thiếu sót. Đoạn của Kant, trong tiết thứ ba
luận về “cảm thức cái đẹp và cái cao cả” rất ư phiến diện và có phần sai lạc
vì thiếu xét đoán. Sau hết, chắc ai cũng nhận thấy cách thức của Platner bàn
về vấn đề trong cuốn Nhân chủng học của ông có phần nhạt nhẽo và kém
cỏi. Trái lại định nghĩa của Spinoza
[19]
đáng được đơn cử để mua vui cho
khán giả vì tính chất ngớ ngẩn lạ kì của nó như: Amor est titillatino,
concomitante idea causae externae (Tình yêu là sự kích thích đồng thời là
một ý niệm do bên ngoài phát khởi).
Do đó, tôi cũng phải viện đến các bậc tiền bối, cũng chẳng phải bác bỏ
họ; vấn đề đến với tôi một cách khách quan và tự nó đặt mình vào toàn bộ
quan niệm của tôi về thế gian. Vả lại, tôi cũng không chờ đợi một sự tán
thưởng nào của những người đúng ra đang chìm lặn trong tình lụy và tìm
cách đề cao các tình cảm của họ bằng những hình ảnh cao siêu và thanh
khiết nhất: với những người này, quan niệm của tôi hẳn có vẻ quá thể xác,
quá vật chất, trong khi thật ra nó rất siêu hình, rất siêu việt. Trước hết, xin
họ biết cho rằng họ chắc không buồn để ý đến cái đối tượng hiện giờ đang
gây hứng cho nguồn thơ châm biếm của họ nếu phải như nó được khai sinh
mười tám năm về trước.
Thật vậy, mọi loại tình yêu, dù cho đượm vẻ thanh khiết cách mấy,
cũng đều bắt rễ từ bản năng chủng tính, và chỉ là một bản năng chủng tính
được xác định rõ rệt hơn, chuyên biệt hơn, và nói đúng ra, cá biệt hơn. Biết
được cái chân lý này rồi, giờ đây ta hãy nghiên cứu vai trò quan trọng của
tình ái trong mọi mức độ và sắc thái của nó, không những trong các vở kịch
và các tiểu thuyết, mà còn trong cả đời sống thực tế; ta thấy rằng, cùng với
cái ham sống, nó là động cơ mạnh mẽ nhất, quyết liệt nhất, nó luôn luôn thu
hút được sự đóng góp bằng nửa năng lực và tư tưởng của thành phần trẻ
nhất của nhân loại, nó là mục đích tối hậu của hầu hết các nguyện vọng của
