SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 38

được thiên hạ,bốn biển thành quận và huyện,pháp luật và mệnh lệnh đều
thống nhất ở một nơi,từ thượng cổ đến nay chưa hề có,Ngũ đế đều không
bằng.Bọn thần sau khi bàn bạc kỹ lưỡng với các bậc sĩ thấy rằng:Ngày xưa
có Thiên Hoàng, Địa Hoàng,Thái Hoàng,nhưng Thái Hoàng là cao quý
nhất.Bọn thần liều chết xin dâng tôn hiệu của nhà vua là Thái Hoàng,mệnh
ban ra gọi là “chế”,lệnh ban ra gọi là “chiếu”,thiên tử tự xưng gọi là
“trẫm”(1).
Nhà vua nói:
-Ta bỏ chữ “thái”,lấy chữ “ hoàng”,thêm chữ “đế”,của những vị đế thời
thượng cổ hiệu gọi là Hoàng Đế còn những điều khác thì như lời các khanh
tâu.
..........................
1.Các đời trước không dùng danh từ “chế” và “chiếu”. “chế” quan trọng
hơn “chiếu”,chỉ nhà vua mới được dùng chữ ấy,còn Thái Hậu thì có khi
dùng chữ “chiếu” khi thay thế nhà vua trị dân,nếu gọi là “chế” tức là có ý
muốn làm vua. “Trẫm” trước là một đại từ chỉ ngôi thứ nhất dành cho mọi
người.Sách đạo giáo dùng chữ trẫm để chỉ một lực lượng siêu tự
nhiên,một đấng không ai trông thấy.Bọn Lý Tư đề nghị dùng chữ này là vì
thế.
...........................
Một đạo “chế” ban ra chấp nhận điều đó.Truy tôn Trang Tương Vương là
Thái Thượng Hoàng.
Một tờ “chế” nói:
-“Trẫm nghe nói thời Thái Cổ có hiệu nhưng không có hiệu bụt (1).Thời
Trung Cổ có hiệu và sau khi chết người ta căn cứ vào việc làm của nhà vua
mà đặt hiệu bụt.Làm như thế tức là con bàn bạc về cha,tôi bàn luận về
vua,thật là vô nghĩa.Trẫm không chấp nhận điều ấy.Từ nay trở đi,bỏ phép
đặt hiệu bụt.Trẫm là Thủy Hoàng Đế,các đời sau cứ theo số mà tính:Nhị
Thế,Tam Thế đến Vạn Thế truyền mãi mãi”.
Thủy Hoàng xét việc năm đức lần lượt thay đổi nhau(2)nên cho nhà Chu
được “hỏa đức” nhà Tần thay đức nhà Chu thì phải theo cái đức mà “hỏa”
không thắng được.Từ này là “thủy đức” bắt đầu: đổi đầu năm,việc triều