SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 505

- Tín cũng nghĩ rằng đại vương không bằng, nhưng thần đã từng thờ y, vậy
xin nói Hạng Vương là người như thế nào. Hạng Vương khi hò hét, quát
tháo, nghìn người đều khiếp vía, nhưng ông ta không biết tin dùng tướng
tài, thì đó chẳng qua là cái dũng của kẻ thất phu mà thôi. Hạng Vương tiếp
người thì cung kính, thương yêu, nói năng dịu dàng; người ta đau ốm thì
chảy nước mắt khóc, cùng chia thức ăn, thức uống. Nhưng khi người ta có
công đáng được phong tước thì để cho ấn khắc bị hư mòn, tiếc mà không
đem cho. Như thế thì gọi là lòng nhân của đàn bà vậy. Hạng Vương tuy làm
bá trong thiên hạ, các chư hầu thần phục, nhưng không ở đất Quan Trung,
lại đóng đô ở Bành Thành. Hạng Vương trái lời giao ước của Nghĩa Đế
phong những người thân tín của mình làm vương. Chư hầu bất bình, thấy
Hạng Vương dời đuổi Nghĩa Đế đến Giang Nam nên cũng trở về đuổi chủ
của mình mà tự lập làm vương ở nơi địa thế tốt. Hễ đi qua đâu Hạng
Vương cũng tàn sát người ta, thiên hạ đều oán, trăm họ không gần gũi chỉ
sợ uy mà miễn cưỡng theo đấy thôi. Tiếng tuy là lớn nhưng thực ra thì mất
lòng thiên hạ. Cho nên nói rằng cái mạnh của ông ta dễ làm yếu đi. Nay
nếu như đại vương có thể làm trái hẳn điều ông ta đã làm, dùng những
người vũ dũng trong thiên hạ thì đánh đâu mà chẳng được ? Lấy thành ấp
trong thiên hạ, phong cho các công thần thì ai mà chẳng theo ? Lấy nghĩa
binh đi theo những quan sĩ muốn về Đông thì phá chỗ nào mà chẳng tan
(12)? Vả chăng những người làm vương ở Tam Tần (l2) nguyên là các
tướng Tần cai quản con em người Tần đã mấy năm, giết hại con em không
kể xiết, lại lừa dối quân sĩ, đầu hàng chư hầu. Khi đến Tân An, Hạng
Vương lừa chôn sống hai mươi vạn quân Tần đã đầu hàng, chỉ có Hàm,
Hân và Ế là được thoát, bọn cha anh ở Tần oán ba người này đến tận xương
tủy. Nay nước Sở dùng uy lực ép nhân dân đem ba người ấy làm vương,
dân Tần chẳng ai ưa cả. Trái lại đại vương vào Quan Trung tơ hào không
phạm đến, trừ bỏ những thứ luật pháp hà khắc của Tần, cùng với nhân dân
Tần giao ước. Pháp luật theo ba khoản (14), dân Tần ai cũng muốn được
đại vương làm vua đất Tần. Theo lời giao ước của chư hầu thì đại vương
đáng làm vương ở Quan Trung, dân Quan Trung đều biết như thế. Đại
vương mất chức vương ở Quang Trung phải vào Hán Trung, dân Tần ai