a) TRUNG-HOA : NHÀ ĐƯỜNG
- CAO-TỔ (Lý-Uyên) (618-627). Vua sai con là Lý-Thế-Dân đánh
dẹp hào-kiệt ở các nơi, nhất thống đất nước, rồi truyền ngôi, làm Thái-
Thượng Hoàng.
- THÁI-TÔNG (Lý-Thế-Dân) (627-650). Vua thân trọng hình pháp,
lấy nhân nghĩa hóa dân, thiên hạ thái bình thịnh trị. Vua dẹp yên Đông
Đột-Quyết, Tây Đột-Quyết, diệt Thổ-cốc-phồn, thu hồi Thanh-Hải, nhờ
Huyền-Trang sang Ấn-Độ thỉnh kinh Phật.
- CAO-TÔNG (650-684), Vua đánh dẹp Tây Đột-Quyết, Bách-Tề,
Tân-La, thu nạp Võ-Hậu là tài nhân của cha làm Hoàng-hậu, cho tham
dự triều chính.
- TRUNG-TÔNG (Triết) (684-685) Võ-Hậu giữ chính quyền, phế
Vua, giáng làm Lư lăng Vương, đưa em Vua lên ngôi.
- DUỆ-TÔNG (Đản) (685-690) Vua ngồi làm vì, Võ-Hậu nắm hết
quyền binh, trừ lần bọn tôn thất nhà Đường, phế Vua, xưng là Võ-Tắc-
Thiên Hoàng đế.
- VÕ-TẮC-THIÊN (690-705) đổi quốc hiệu là Châu nghe lời Địch-
Nhân-Kiệt vời Lư-Lăng-Vương về làm Thái-tử, giáng Vệ-Tông xuống
tước Tương-Vương.
- TRUNG-TÔNG (Lần 2) (705-710). Nhân Võ-Hậu đau, Trương-
Giản-Chi đem binh vào cung giết kẻ sủng bế Võ-Hậu, rước Lư-Lăng-
Vương lên ngôi, phục lại quốc hiệu.
b) VIỆT-NAM
Năm Tân-Tị (621), Vua Đường sai con là Khâu Hòa làm Đại-tổng-
quản sang cai trị Giao-Châu Nhà Đường cai trị khắc nghiệt hơn các triều
trước.
Năm Kỷ-Mão (679), Vua Cao-Tông chia đất Giao-Châu làm 12
châu, 59 Huyện và đặt Annam đô hộ phủ :
