SỬ THI ODYSSEY - HOMER - Trang 4

thể thành công? Bối cảnh bấy giờ là buổi hoàng hôn của ký ức cộng đồng
khi mỗi thành viên có thể nhìn thấy được dòng ý thức của người khác, và
khái niệm lừa lọc, hay chính xác hơn là che giấu dòng ý thức cá nhân, hoàn
toàn không tồn tại, cho đến khi Odysseus xuất hiện. Đó chính là mánh khóe
đầu tiên trong lịch sử loài người.

Nhưng điều đặc biệt và thú vị hơn cả là sự tương tác giữa thần và người
trong hai thiên sử thi này. Các thần Hy Lạp mang hình dáng con người,
khác với các nền văn minh đương thời khác như Ai Cập hay
Mesopotamian. Họ không phải là những đấng toàn năng vô biên, lại còn
mang đầy đủ những thói hư tật xấu như con người. Nhưng điều này lại
chính là ý tưởng đột phá vĩ đại: Vũ Trụ mang vẻ đẹp và huyền bí của con
người. Con người chính là trung tâm của vũ trụ. Cuộc chiến thành Troy
được các vị thần bắt đầu, can thiệp và kết thúc, nhưng tới cuộc đại hải trình
của Odysseus thì quyền tự quyết định vận mệnh của cá nhân mới là yếu tố
chủ đạo.

Trong quá trình đọc, hẳn quý độc giả sẽ tìm thấy cho mình những trải
nghiệm hữu ích từ những tương đồng và dị biệt giữa hiện tại và quá khứ.

Những người Hy Lạp và Trojan kia cũng thấy mặt trời lặn và mọc. Họ cũng
băn khoăn và suy nghĩ trước quy luật bất biến của cuộc sống: tuổi già, bệnh
tật, tình yêu, khát vọng, nô dịch, hạnh phúc… Và chính những người Hy
Lạp và Trojan kia cũng hiểu sự hoang tàn và chết chóc của chiến tranh, của
nô dịch

Với tâm thế đúng mực, chúng ta sẽ thu hoạch được nhiều điều hữu ích từ
những tác phẩm cổ điển. Vì suy cho cùng, việc mắc kẹt hoàn toàn trong
hiện tại hoặc luôn ngoái đầu hoài vọng về quá khứ chỉ dẫn ta vướng vào hết
sự vô tri này đến sự vô tri khác.

Dịch giả Đỗ Khánh Hoan nguyên giáo sư và trưởng ban Anh văn, Đại học