Nguyễn Hiến Lê
Sử Trung Quốc
Chương VI (3)
TÌNH HÌNH XÃ HỘI
1- Không tổ chức, bất công
Khi 274 trung thần nghĩa sĩ tòng vong cùng nhảy xuống biển theo Quảng
Vương và Lục Tú Phu ( 1279 ) thì người Hán mất tổ quốc và họ chìm đắm
trong cảnh nô lệ tủi nhục dưới cái ách của Mông Cổ. Đó là số phận của hầu
hết các dân tộc văn minh sống bên một dã man. Càng văn minh thì càng
trọng văn hóa hơn võ bị, mà dã man thì ngược lại.
Mông Cổ chỉ muốn diệt dân tộc Trung Hoa , nhưng diệt không được vì họ
đông quá : 50, 60 triệu người, mà số Mông Cổ có thể đưa qua Trung Hoa
chỉ được một triệu ( 1). Không diệt được thì chỉ còn cách coi Trung Hoa là
một thuộc địa để khai thác
Chính sách siêu quốc giới tôi đã nói ở trên có lợi về văn hóa cho cả Trung
Hoa lẫn các nước khác ( Trung Á, Tây Á, Châu Âu).
Nhưng về phương diện xã hội thì nó rất có hại cho Trung Hoa. Nó làm cho
xã hội Trung Hoa có nguy cơ tan rã.
Hốt Tất Liệt có chủ trương gì rõ rệt đối với Trung Hoa không? Ông không
muốn cho đồng bào của ông Hán hóa, vì như vậy chẳng bao lâu dân tộc dân
tộc Mông Cổ sẽ bị dân tộc Hán nuốt mất. Ông có muốn cho người Hán
Mông hóa không? Chắc cũng không vì ông biết rằng công việc đó không
thể thực hành được: Phải diệt một nền văn minh rực rỡ đã có trên 2.000
năm , bắt người Hán bỏ ngôn ngữ , văn tự của họ mà học tiếng Mông Cổ,
phá hết ruộng lúa biến thành đồng cỏ! Con đường thứ ba là dung hòa thì
chắc ông không nghĩ tới; vả lại cũng không có con đường đó.
Chính sách siêu quốc giới chẳng phải là chính sách riêng của ông , mà của
chung các đại hãn khác từ Đông qua Tây . Nó có lợi cho sự cai trị các thuộc
địa, mà có hại cho dân bị trị, tức cho đế quốc của Nguyên.
Xã hội Trung Hoa đời Nguyên thực tạp loạn. Biết bao nhiêu giống người ,
không kể những người từ Tây Á, châu Âu qua, riêng những người gọi là
