Nguyễn Hiến Lê
Sử Trung Quốc
Chương 1 - 2
4- Ngoại Giao với liệt cường
5- Họa Quân Phiệt Sau Khi Viên Chết
6. Ngũ Tứ Vận động
Thừa dịp Trung Hoa gặp nhiều khó khăn, Nga , Anh và Nhật lại tính xâu xé
thêm Trung Hoa, và Viên Thế Khải một phần vì không đủ sức, một phần vì
phải nhờ họ ( thừa nhận địa vị của mình, giúp đỡ tài chánh....) nên theo một
chính sách hòa dịu, nhượng bộ
Ở trên chúng ta đã biết trong việc vay tiền, Viên đã phải để cho Ngân hàng
đoàn của 6 nước bóc lột và kiểm soát tài chánh của Trung Hoa.
Vụ thứ nhì, năm 1912 là Anh xúi Tây Tạng gây khó khăn với Trung Hoa,
rồi bênh vực Tây Tạng, đòi Trung Hoa phải để cho Tây tạng hoàn toàn độc
lập. Viên không chịu và Tây Tạng thấy phải lệ thuộc Anh, thà lệ thuộc
Trung Hoa còn hơn, nên Anh bỏ qua không làm tới.
Ở Mông Cổ, Nga cương quyết hơn. Ngoại Mông lúc đó chịu nhiều ảnh
hưởng của Nga. Cuối năm 1911 , vị Lạt Ma ở Ourga ( Khổ Luân) tuyên bố
độc lập và trục xuất người Trung Hoa ra khỏi nước, dĩ nhiên là do Nga xúi,
Viên Thế Khải phải ký một hiệp ước với Nga ( 1913) nhận Ngoại Mông
được độc lập, nhưng phải phụ thuộc Trung Hoa. Còn Nội Mông thì vẫn là
đất của Trung Hoa như cũ.
Nhật hung hăng hơn cả, mỗi ngày mỗi mở rộng ảnh hưởng ở Nhiệt Hà (
Mãn Châu), mượn cớ 3 con buôn Nhật bị hại, đem sáu chiến hạm đến Nam
Kinh buộc Trung Hoa phải cho họ xây cất 5 con đường xe lửa ở Mãn Châu.
Viên Thế Khải mới được đắc cử chính thức Đại Tổng Thống , muốn Nhật
thừa nhận Dân Quốc, nên thuận cho cả.
Rồi thế giới chiến tranh 1914- 1918 nổ. Nhật đứng về phía Đồng Minh
ngay từ 1914 ( Trung hoa mãi tới 1917 mới gia nhập) và tức thì đem quân
tấn công Đức ở Trung Hoa, chiếm Giao Châu mà Trung Hoa đã tô tá cho
Đứa từ 1898. Họ chiếm được dễ dàng sau một cuộc tấn công ngắn và cuối
