cũng dửng dưng , coi như việc của nước khác. Bây giờ thì cả Nam lẫn Bắc
đều nghiến răng nguyền rủa Nhật và Viên Thế Khải.
Họ biết rằng họ là kẻ yếun, không thể chống với Nhật bằng súng ống và tàu
chiến được, nhưng kẻ yếu có khí giới của kẻ yếu; họ đông và đồng lòng tẩy
chay hàng Nhật. Nhật không bán được hàng hóa cho Trung Hoa thì kinh tế
sẽ lung lay, vì còn bán cho nước nào được nữa. Họ gọi ngày ngũ thất ( bảy
tháng năm, Trung Hoa giống Anh , Mỹ , kể tháng trước rồi mới kể ngày,
trái với Việt Nam và Pháp), tức ngày Nhật gởi tối hậu thư , là ngày " quốc
sỉ "( ngày nhục của nước ). Trên các bao thư, bưu điện đóng thêm con dấu :
" Người Trung Hoa đừng bao giờ quên ngày quốc sỉ ". Họ ra truyền đơn hô
hào tẩy chay Nhật. Phong trào lan từ thành thị đến thôn quê, đâu đâu cũng
tẩy chay đồ Nhật, chống Nhật. Họ quyên tiền để cho vào quỹ tuyên truyền.
Họ thay phiên nhau đứng trước các cửa hàng Trung Hoa bán đồ Nhật, vừa
khuyên nhủ , vừa de dọa cả người bán lẫn người mua. Trước kia họ rời rã
như đống cát thì bây giờ họ thành một khối cứng ; họ quên hết mọi tranh
chấp, mọi ý kiến bất đồng, mà chỉ còn nhắm vào mỗi một mục đích là phá
kinh tế của Nhật.
Gerges Dubarbier trong cuốn La Chin moderne ( P.U.F - 1966) bảo đó là
ảnh hưởng của Quốc Dân đảng. Những tư tưởng của đảng đó truyền bá
thấm lần vào lòng dân chúng , gây tinh thần ái quốc của mọi giới và bây
giờ mới bắt đầu kết trái. Dubarbier còn nói thêm: Giá bấy giờ Trung Hoa có
một lãnh tụ khác , không nghĩ đến tư lợi đến quyền thế của riêng mình như
Viên Thế Khải thì có thể Trung Hoa đã thống nhất được ngay và tránh
đươợc cái họa nội chiến kéo dài nhiều năm saủ Lời đó có thể đúng. Mà vị
lãnh tụ do Trung Hoa đã có: Tôn Văn, nhưng Tôn Văn lại đương ở Nhật,
nghiên cứu về xe lửa với bà vợ sau, thư ký của ông Tống Khánh Linh!
Lòng phẩn uất của toàn dân Trung Hoa còn phát lên nhiều lần nữa, một lần
vô cùng sôi nổi khi các cường quốc ký hòa ước Versailles, năm 1919 ( sẽ
chép ở sau)
5- Họa Quân Phiệt Sau Khi Viên Chết
