bộ nguồn thức ăn cho đứa con còn lại, trong khi đó, lợi ích của những đứa con có
lẽ được thực hiện tốt nhất là khi được trả giá bằng mạng sống của chính cha mẹ
chúng. Thế giới loài vật cũng như thế giới loài người, những mâu thuẫn như trên
hiếm khi dẫn tới sự giết hại con non mới sinh, giết hại cha mẹ (mà kẻ giết chết
những con bố mẹ lại chính là con của chúng) và giết hại lẫn nhau giữa anh chị em
ruột (những con do cùng bố mẹ đẻ ra lại có xu hướng giết lẫn nhau). Trong khi
các nhà sinh vật học giải thích cho những mâu thuẫn trên bằng những tính toán lí
thuyết dựa trên di truyền học và sinh thái học ở các loài gia súc, tất cả chúng ta
đều có thể nhận thấy những điều đó từ kinh nghiệm của chính bản thân mà chẳng
cần tới bất cứ tính toán nào cả. Những xung đột về lợi ích giữa những người có
quan hệ thân thuộc máu mủ hay trên mối quan hệ hôn nhân là phổ biến nhất, một
bi kịch đáng đau buồn nhất trong cuộc sống loài người.
Vậy những kết luận này đem tới những giá trị chung nhất như thế nào? Hawkes
và những cộng sự của bà mới chỉ tiến hành nghiên cứu đối với hai nhóm người
săn bắt – hái lượm là người Ache và người Hadza. Kết luận đưa ra cần phải đợi
những thử nghiệm trên những cộng đồng săn bắt – hái lượm khác nữa. Các câu
trả lời có lẽ là rất khác nhau giữa những cộng đồng người khác nhau, và thậm chí
là giữa những cá nhân khác nhau. Từ những kinh nghiệm mà tôi đã trải qua ở
New Guinea, những kết luận của Hawkes dường như còn có giá trị rõ ràng hơn
thế ở nơi đây. New Guinea có rất ít các loài động vật cỡ lớn, năng suất săn bắt
thấp và những thành quả mang về sau một ngày thường là trắng tay. Phần lớn
lượng thực phẩm lại được thu hái trực tiếp từ những người đàn ông khi họ không
ở trong rừng rậm, và lượng thịt có được từ bất kì con thú lớn nào cũng đều được
chia đều. Việc săn bắt ở New Guinea là vô cùng khó khăn để có thể ổn định cuộc
sống, nhưng nó giúp mang lại thứ phần thưởng là vị thế cao dành cho những tay
thợ săn giỏi giang.
Vậy liệu có sự tương thích nào giữa những kết luận của Hawkes với xã hội của
chúng ta ngày nay? Có lẽ bạn đã bắt đầu tím mặt bởi bạn nhận thấy từ trước rằng
tôi có lẽ sẽ đặt ra câu hỏi như thế, và chắc hẳn các bạn mong chờ rằng tôi nêu ra
kết luận là những người đàn ông Mĩ không có gì quá tốt đẹp cả. Tất nhiên, đó
không phải là điều tôi muốn nói tới ở đây. Tôi nhận thức rất rõ rằng có rất nhiều
người đàn ông Mĩ (hay thậm chí là phần lớn đàn ông người Mĩ) là những người
