LỜI GIỚI THIỆU
Gustave Le Bon (1841 - 1931) là nhà tâm lý học xã hội nổi tiếng
người Pháp với lý thuyết về đám đông. Ông viết về nhiều lĩnh vực và có
ảnh hưởng rất lớn trong xã hội Pháp đương thời. Những tác phẩm nền
tảng nhất của Le Bon là Quy luật tâm lý về sự tiến hoá của các dân tộc
(Les Lois psychologiques de l'évolution des peuples, 1894), Cách mạng
Pháp và tâm lý học về các cuộc cách mạng (La Révolution française et la
psychologie des révolutions, 1912) và Tâm lý học đám đông (La
Psychologie des foules, 1895). Các tác phẩm khác của Le Bon bao gồm:
Tâm lý học về chủ nghĩa xã hội (Psychologie du socialisme, 1898), Bài
học tâm lý từ cuộc chiến tranh châu Âu (Enseignements psychologiques
de la guerre Européenne, 1915), Tâm lý học thời đại mới (La psychologie
des temps nouveaux, 1920) và Một thế giới mất cân bằng (Le déséquilibre
du monde, 1924)...
Le Bon tập trung nghiên cứu về tính cách và tinh thần của các dân
tộc, những ưu thế và quá trình phát triển của các chủng tộc. Ông đặt lên
hàng đầu khái niệm vô thức tập thể mà chính Freud đã thừa nhận vai trò
của nó đối với các nghiên cứu về phân tâm học của mình. Le Bon cho
rằng con người được xác định bởi những nhân tố sinh học và tâm lý học.
Trong những quy luật lớn thường xuyên chỉ đạo sự tiến triển chung của
mỗi nền văn minh, “những quy luật phổ biến nhất, khó quy giản nhất
được sinh ra từ cấu tạo tinh thần của những chủng tộc” (Quy luật tâm lý
về sự tiến hoá của các dân tộc). Thực ra, mỗi dân tộc “đều có một cấu tạo
tinh thần cố định như tính chất giải phẫu học của nó” (sách đã dẫn),
được biểu hiện trong “tâm hồn” nó. Tất cả các thể chế, niềm tin, mọi
nghệ thuật của một dân tộc, chỉ là “mạng lưới hữu hình trong tâm hồn
vô hình của nó”. Chủng tộc cũng núp bóng trong mỗi cá nhân cấu thành
một dân tộc; nó chi phối mọi hành động, mọi ham muốn, mọi xung năng
của anh ta, nó tạo nên vô thức tập thể của anh ta.
Trong khi đó, thời đại của Le Bon đã chứng kiến bản chất di truyền
của chủng tộc bị lung lay với sự lớn mạnh của đám đông và những bất
ổn về chính trị, xã hội. Ông đã trải nghiệm qua Công xã Paris năm 1871
và nghiên cứu rất kỹ về cuộc Cách mạng Pháp năm 1789 và 1848.
Những trải nghiệm ấy mang lại kinh nghiệm thực tiễn cho việc hình
