lễ người ấy.” Du có lần bị ốm, Thế tử đến thăm bệnh, một mình quỳ lạy
trước giường, Du được kính trọng khác thường đến như thế. Du và Chung
Do có quan hệ thân thiết, Do nói: “Ta mỗi khi có hành động gì khó, nghĩ đi
nghĩ lại, tự nhận thấy mình không có cách gì làm nổi; đem ra bàn tính với
Công Đạt, lập tức thu được những ý kiến khác thường.” Trước sau Công
Đạt vạch ra mười hai kế sách lạ kỳ, chỉ có mình Do biết được. Do biên soạn
thành sách, còn chưa xong, thì chết, cho nên người đời chẳng ai thấy được
những kế sách kỳ lạ ấy
Thần Tùng Chi xét: Sau khi Du mất mười sáu năm, Chung Do mới chết,
chép lại những kế sách lạ của Du, nào có khó gì? mà tuổi đến tám mươi
rồi, còn nói là chưa soạn xong, khiến cho kỳ mưu kế sách tòng chinh của
Du chẳng được truyền lại ở đời, đáng tiếc thay!
Du theo Thái tổ đi đánh Tôn Quyền, mất ở giữa đường. Thái tổ mỗi khi
nhắc đến Du lại rơi nước mắt.
Nguỵ thư viết: Bấy giờ là năm Kiến An thứ mười chín, Du được năm
mươi tám tuổi. Xét về tuổi tác thì Du hơn Úc sáu tuổi.
Nguỵ thư chép lại lời của Thái tổ rằng: “Cô cùng với Tuân Công Đạt
ruổi rong hơn hai mươi năm trời, tuyệt đối không hề thấy có chút lỗi lầm
nào.” Lại nói: “Tuân Công Đạt thực sự là hiền nhân vậy, có thể nói là đã
‘đạt đến mức ôn lương cung kiệm nhượng được
.’ Khổng tử từng khen
rằng ‘Án Bình Trọng
khéo giao kết với người khác, ta kính trọng ông ấy
đã lâu’. Công Đạt gần được như người ấy vậy.
Phó Tử nói: Có người hỏi ta về các bậc quân tử đại hiền gần đây, ta đáp
rằng: “Tuân lệnh quân là bậc nhân đức, Tuân quân sư là bậc trí mưu
những người ấy có thể gọi là bậc quân tử đại hiền gần đây vậy. Tuân lệnh
quân lấy nhân để lập đức, sáng suốt tiến cử hiền tài, khi thi hành không hề
siểm nịnh ai, mưu việc thì tuỳ cơ ứng biến. Mạnh Kha nói rằng ‘Cứ năm
trăm năm lại có bậc vương giả nổi lên, khi ấy tất sinh ra bậc danh tiếng
giúp đời’, người ấy là Tuân lệnh quân đó chăng
! Thái tổ từng khen
‘Tuân lệnh quân tiến việc thiện, chưa tiến cử được không chịu thôi, Tuân
quân sư trừ ác, chưa trừ bỏ xong không chịu dừng’.
