TRUYỆN TƯ MÃ LANG
Tư Mã Lang tự Bá Đạt, người huyện Ôn quận Hà Nội.
Lời tựa của Tư Mã Bưu viết: Ông nội Lang là Tuấn, tự Nguyên Dị, học
rộng ưa việc xưa, tài giỏi lại rộng lượng. Thân dài tám thước ba tấc, buộc
dây eo đến mười vòng, dáng vẻ hùng vĩ, khác với mọi người, người làng họ
hàng đều nương dựa vậy. Làm đến Thái thú Dĩnh Xuyên. Cha là Phòng, tự
Kiến Công, tính thật thà thẳng thắn, dẫu ở nơi xa lánh nhưng uy nghi
không đổi. Ưa đọc truyện các danh thần trong Hán thư, có viết lời bàn đến
mấy vạn chữ, làm quan ở châu quận, trải các chức Lạc Dương Lệnh, Kinh
Triệu Doãn, vì tuổi già mà chuyển làm Kị Đô úy, nuôi chí nơi thôn ấp, tự
giữ nhà cửa. Các con dẫu đã thành người lớn nhưng không sai đi thì không
dám đi, không sai ngồi thì không dám ngôi, không chỉ tay gọi đến hỏi thì
không dám nói, giữa cha con nghiêm túc đến như thế. Năm bảy mươi mốt
tuổi thì chết, tức năm Kiến An thứ hai mươi tư. Có tám con trai. Lang là
lớn nhất, thứ là Tuyên Hoàng Đế của nhà Tấn vậy.
Năm chín tuổi, có người khách nói thẳng tên chữ của cha Lang, Lang
nói: “Coi khinh người thân của người khác là không kính người thân của
mình vậy”. Người khách tạ lỗi. Năm mười hai tuổi, thi kinh làm Đồng tử
lang, người coi thi vì thân thể mình to lớn, ngờ Lang nhỏ tuổi, gạn hỏi,
Lang nói: “Anh em nội ngoại của Lang nhiều đời đều to lớn, Lang dẫu nhỏ
yếu nhưng không có ý nhìn lên cao, nếu nói dối tuổi nhỏ để cầu tiếng sớm
thành danh, đấy không phải là chí của ta vậy”. Người coi thi cho là lạ. Sau
đó quân miền Quan Đông nổi dậy, người nhà của Thứ sử Kí Châu Lí Thiệu
ngày trước ở tại huyện Dã Vương, gần núi hiểm, muốn dời đến ở huyện
Ôn. Lang khuyên Thiệu nói: “Như răng với môi, há chỉ có nước Ngu với
nước Quắc
, còn có huyện Ôn và huyện Dã Vương; nay bỏ chỗ ấy mà đến
ở đây, đấy là mong tránh cái nạn một sớm mà thôi. Vả lại ông là người có
danh vọng của nhà nước, nay giặc chưa đến mà dời đi trước, các huyện ven
núi tất kinh hãi, đấy là cái gốc làm dao động lòng dân và mời bọn gian làm
