Trí thông minh phân tích (IQ) chỉ là điều kiện cần
Các nhà khoa học đã tìm ra mối liên hệ giữa chỉ số IQ và sự thành công của một người. IQ
càng cao, người đó càng có nhiều khả năng để thành công. Thế nhưng, mối quan hệ này chỉ có ý
nghĩa đến ngưỡng 120. Khi người nào đó đã đạt mức IQ 120 dù thì có thêm vào một số điểm
hay nhiều điểm IQ vượt trội nữa cũng không chuyển hóa thành bất kỳ ưu thế nào. Một nhà
khoa học với chỉ số IQ 130 có khả năng giành giải Nobel tương đương một đồng nghiệp có IQ
180. Và nếu có chỉ số thông minh cao nhưng không có những điều kiện “đủ” cũng chưa chắc sẽ
thành công.
Vào năm 2008, Christopher Langan là người có chỉ số thông minh IQ cao nhất nước Mỹ. Chỉ
số IQ của anh là 195, trong khi đó của nhà bác học thiên tài Einstein là 150. Anh vượt qua bài
thử thách IQ dành cho những người thông minh nhất với duy nhất một câu sai.
Trong chương trình truyền hình Đấu trường 100, anh tự tin đấu trí với 100 người còn lại. Với
những câu trả lời điềm tĩnh, gọn gàng, quả quyết, anh đã thắng hết câu này đến câu khác. Đến
khi đạt đến mức thưởng 250.000 đô-la Mỹ, anh đột ngột dừng cuộc chơi. Bộ óc trí tuệ của anh
đã tính được xác suất thắng thua trong câu hỏi kế tiếp, nên anh đã quyết định dừng và chia tay
cuộc chơi ở đỉnh cao. Tuy vậy, ngoài việc phô diễn, trình bày và kiếm tiền bằng trí thông minh
của mình, Christopher Langan không phải là người thành công trong cuộc sống, càng không
phải là người xuất chúng. Anh là chủ một trang trại ngựa ở một vùng nông thôn.
Vậy điều gì đã ngăn cản Christopher Langan thành công? Anh sinh ra trong một gia đình
nghèo khổ, cơ cực và không được dạy dỗ một cách chu đáo như nhiều đứa trẻ khác. Gia đình và
môi trường sống của anh chỉ dạy cho anh cách sống kiềm chế, thu mình chứ không dạy anh
quyền được làm, được theo đuổi sở thích cá nhân và chủ động kiểm soát những mối tương tác
xung quanh. Trí thông minh phân tích (IQ) của Christopher Langan cao bao nhiêu thì trí thông
minh thực tiễn của anh thấp bấy nhiêu.
Theo nhà tâm lý học Robert Sternberg, trí thông minh thực tiễn là năng lực “biết nói điều gì,
nói với ai, khi nào, và nói như thế nào để đạt hiệu quả tối đa”. Christopher Langan hầu như
không có khả năng giao tiếp, thuyết phục người khác và hầu như phải làm mọi việc một mình
mà không nhận được sự trợ giúp.
Cũng có trí thông minh phân tích ngang với Christopher Langan, nhưng câu chuyện về
Robert Oppenheimer – nhà vật lý người Mỹ góp phần phát minh ra bom nguyên tử cho Mỹ
trong Thế chiến II – lại hoàn toàn khác. Ông sinh ra trong một gia đình giàu có, và được gia
đình áp dụng phương pháp giáo dục nuôi dạy phối hợp (converted cultivation).
Ngoài trí thông minh phân tích, ông còn sở hữu trí thông minh thực tiễn ở mức rất cao. Nhờ
vậy, ông có đủ bản lĩnh để vượt qua những nghịch cảnh trong cuộc sống ở độ tuổi thanh niên.
Đến tuổi trung niên, với tài năng và hai loại thông minh ở mức cao của mình, ông đã thuyết
phục được Leslie Groves
tuyển vào vị trí Trưởng bộ phận nghiên cứu bom nguyên tử và đạt
được thành công rực rỡ.
Vậy cuối cùng, điều gì đã tạo nên những người xuất
chúng?
Vận may: Đối với những tài năng nhí thì đó là vận may được sinh vào các tháng Một, Hai, Ba.
Đối với 14 tỉ phú người Mỹ là vận may được sinh trong khoảng thời gian từ năm 1831 đến
1840. Đối với Bill Gates là vận may được được sinh vào đúng giai đoạn 1955-1975 và được học
đúng trường Lakeside. Đối với ban nhạc Beatles là vận may được mời biểu diễn tại Hamburg.
Đối với luật sư Joseph Flom là vận may đến từ làn sóng thôn tính và sát nhập doanh nghiệp.
Nơi xuất thân: Những cầu thủ tài năng, Bill Gates và Robert Oppenheimer được sinh ra trong
những gia đình có điều kiện và được thừa hưởng nền giáo dục tốt, được phát triển trong một
