tự đắc không ai làm gì được mình. Thế mà ếch chỉ vỗ tay vào mai cua để
đánh lừa, cua ta mắc mẹo, thu hai càng lại, liền bị ếch đớp nuốt ngay. Đấy,
ếch ngông cuồng bạo ngược đến như thế. Vào khoảng tháng năm, tháng
sáu, trời hay mưa rào, ruộng đồng đầy nước, ếch cứ ồm ộp đua nhau mà
kêu, lại bắt đôi với nhau, đuốc soi đến nơi vẫn không tỉnh. Đấy, nó hoang
dâm đến như thế.
-----
(1) Cuối đời Tây Hán, Công Tôn Thuật chiếm cứ một khu vực, tự
xưng là Bạch Đế. Vì Thuật kiến thức hẹp hòi, nên người đương thời ví
Thuật như ếch ngồi đáy giếng. ở đây nói: "giữ mãi kiến thức của Bạch Đế"
là nói giữ cái kiến thức của con ếch dưới đáy giếng.
Người ta ghét ếch lắm, rủ nhau đi bắt, đem về chặt đầu, lột da, dùng
các vị cay nấu thành món ngon. Bởi vậy, ếch ở trong mưa, thì người ta
dùng đuốc soi bắt; ếch ngồi tại bờ bãi, thì người ta dùng lưới mà vơ. Con
nào rúc sâu trong hang lỗ thì người ta dùng lưỡi câu sắt và ngành cây mà
lôi ra; con nào lặn lặn bơi bơi ở ao bèo, vũng lau thì người ta dùng cần trúc,
dây tơ, móc mồi mà nhử. Thế là bao nhiêu cái tham lam, tàn bạo thường
ngày nuôi cho ếch béo tốt, đều làm món ăn ngon cho người.
Ôi! Thế mới hiểu rõ câu nói của tiên triết: "Phàm những người ít lòng
tham dục mà không bảo toàn được tấm thân thì xưa nay ít có; còn những kẻ
nhiều lòng tham dục mà vẫn bảo toàn được tấm thân, xưa nay cũng hiếm".
Thật đúng là vậy.
LỜI BÀN CỦA SƠN NAM THÚC: Đây chỉ là bài ký dòng dõi con
thiềm thừ. Nhưng trong đó vạch rõ người ít dục vọng thì giữ được thân, kẻ
nhiều dục vọng thì thân phải mất. Phân tích từng chữ, thần diệu tinh vi, mà
câu nào cũng vẫn là lời ghi truyện cóc và ếch. Lớn lao thay lời nói của
thánh vương: nói gần mà ý xa.
