phương. Về “vững tâm” một nhà học giả họ Hà chú thích: “Không có vị tướng
nào lại muốn đơn độc một mình, chỉ dựa vào sự tinh tế khôn ngoan của một cá
nhân, mà muốn liên kết với hàng vạn con người, để đối phó với kẻ địch như
hổ, báo. Cái lợi cái hại đan xen, cái thắng cái bại lẫn lộn, người tài trí phải
biến, trù liệu trong tâm trí, không phóng đại sự việc, phải ngăn nắp được thế
sao chẳng đáng gọi là ứng biến khôn cùng, xử sự rạch ròi?”. Đó là nói về tầm
quan trọng của “vững tâm”. Đỗ Mục phát biểu: “Tư Mã Pháp nói: Bản chất
phải vững vàng, biết được kẻ địch sẽ có cách đối phó, bản tâm ổn định, nhưng
còn phải biết điều khiển nó, làm cho thế ổn định càng trở nên chắc chắn, đừng
bận tâm đến sự nhiễu loạn, đừng vì cái lợi trước mắt. Đợi chừng nào kẻ địch
rối loạn, ồn ã thì xuất quân tấn công”. Đấy là nói về yêu cầu của “vững tâm”.
Trương Dự bảo: “Lấy trừng trị đối xử với rối loạn, lấy cái tĩnh lặng đối xử với
cái ồn ào, lấy cái bình tâm đối xử với cái nôn nóng, lấy sự nhẫn nại đối xử với
giận dữ, đó là nói về phương pháp của “vững tâm”. Về “đoạn tâm”, Lý Chuyên
nói: “Bực tức dẫn đến phẫn nộ, càn quấy dẫn đến rối loạn, nhỏ nhen đi đến
kiêu căng, ngăn cách dẫn đến xa lạ”. Đó là nói về các phương pháp “đoạn
tâm”.
Làm chủ nhân lực:
Ý chỉ việc tiêu hao và làm mỏi mệt sức chiến đấu của kẻ thù. Tôn Vũ nêu
lên phương pháp “làm chủ nhân lực” trong “Thiên quân tranh”: “Đối xử với
cái xa bằng cái gần, đối xử với cái mệt nhọc bằng cái thư nhàn, đối xử với cái
đói bằng cái no”. Ông cho rằng lúc tác chiến phải nuôi dưỡng bằng cái tinh
nhuệ, có thế mới có khả năng giành thắng lợi. Tôn Vũ còn bảo: “Giao chiến
với kẻ địch sau cuộc hành quân đường dài, điều đó làm hao tổn binh lực, vì
binh sĩ đã chịu nhiều cơ cực trên đường đi, sinh lực mệt mỏi dẫn đến cạn kiệt,
tất nhiên dẫn đến tình trạng hao binh tổn tướng.
Làm chủ sự biến đổi:
Cơ mưu quân sự biến đổi khôn lường, khi đã nắm được quyền chủ động trên
chiến trường, vẫn không thể xem nhẹ vai trò của chiến thuật “làm chủ sự biến
đổi”, cái gọi là làm chủ sự biến đổi ấy là nắm vững phương pháp biến hóa cơ
động. Điều mà Tôn Vũ đề cập trong “Thiên quân tranh”: “Không cầu được cờ
chính thống, chớ đánh vào trận địa một cách đường hoàng” chính là ứng biến.
“Cờ chính thống”, “trận địa đường hoàng” là chỉ tình thế quân đội khi có khí
