1.
Xem Võ kinh trực giải, phần “Lục thao”, chương 37.
2.
Vượt dinh mà mai phục ở đường, xem ở phần trên.
*
* *
Hoạt. Hoạt có mấy mối: Có thể lâu, có thể tạm, đó là hoạt ở thời; có thể
tiến, có thể lùi, đó là hoạt ở địa; có thể đi, có thể lại, đó là hoạt ở đường; có
thể đừng đó, có thể chuyển dời, đó là hoạt ở cơ. Binh phải hoạt mới động
được; kế phải hoạt mới làm được. Tuy thế, trong hoạt cần phải có nghiêm.
Nếu nơi nơi đều dùng hoạt cả mà không lưu lại để tiếp sau thì làm cô
quân, không dính với đàng sau, thì gọi là cùng sách.
Việc biến ảo ở chẳng định, cũng biến ảo ở có định. Có khi lấy việc thường
mà biến đi, lại có khi lấy việc biến mà biến đi. Biến là không cùng; có thể làm
thì làm lại, làm lại tức là biến, ước chừng là biến mà không biến. Không thể
làm được thì biến; biến tức là làm lại, vì rằng biết là biến mà lại biến vậy. Cũng
như muôn áng mây chỉ là một khí, nghìn làn sóng chỉ là một sóng; là cái ấy mà
cũng không phải là cái ấy.
Sách Tôn tử:
Phàm trị quân nhiều cũng như trị quân ít, bởi vì đã có phân số. Đấu nhiều
quân cũng như đấu ít quân, bởi vì chỉ là hình danh vậy. Ba quân đông đúc, có
thể thụ địch mà không thua, bởi vì có kỳ và chính. Binh đánh vào như lấy đá
ném vào quả trứng, bởi vì hiểu rõ hư thực. Phàm chiến đấu, lấy đạo chính để
hợp, lấy đạo kỳ để thắng. Cho nên người giỏi dùng kỳ thì vô cùng như là trời
đất, không hết như là sông biển; đến cuối lại về đầu là nhật nguyệt; chết mà lại
sống là bốn mùa. Tiếng chẳng qua năm cung, năm cung biến ra thì không thể
nghe xiết được. Sắc chẳng qua năm mầu, năm mầu biến ra thì không thể xem
xiết được. Mùi chẳng qua năm vị, năm vị biến ra thì không thể nếm xiết được.
Thế chiến chẳng qua chính với kỳ, chính kỳ biến hóa không thể cùng vậy.
Chính kỳ sinh ra nhau như vòng xoay tròn không có đầu mối, ai biết thế nào là
cùng
1
.
*
* *
Nước xiết chảy nhanh đến trôi đá là thế vậy; chim dữ bay nhanh đến què gãy
là tiết vậy. Cho nên người giỏi đánh thì thế hiểm mà tiết có quy củ. Thế như là
