ngậm tăm, hoặc ở bên tả hoặc ở bên hữu mà đánh úp vào đấy. Năm quân giao
tới, ắt là có lợi. Đó là phép đánh quân mạnh vậy.
Hỏi: Địch lại bắt ta, ta muốn chạy không có đường, quân sĩ đều sợ, thì làm
cách nào? Trả lời: Phải làm thế này: Nếu quân ta nhiều mà quân địch ít, thì ta
chia quân ra làm kỳ và chính, căn dặn phải mềm mỏng; quân địch nhiều quân
ta ít thì nên dùng cách phương tuyền
1
mà không phải nghĩ ngợi gì nữa, vì cách
phương tuyền, hoặc nói rõ ra để cho yên lòng, hoặc nói dối để cho vững chí,
tuy quân rất sợ mà có thể đánh được. Đó là phép địch bắt ta, ta ứng lại vậy.
Như quân ta đi ở bãi cát dài, không có đồn sở, nếu gặp giặc thì sai người tiếp
ở xa, khi thấy thuyền giặc đã gần tới, thì đem quân ta mai phục, sức cho những
người bắn giỏi phục ở đường trọng yếu, lại khiến binh chính đánh mà giả thua.
Trong lúc địch đương ở nửa trên nửa dưới, thì ra hiệu cho quân phục bắn, hẳn
là được.
Như ở giữa đồng, hai quân đóng đồn bền giữ, một đêm mưa gió chợt thấy có
giặc đến đánh, ta nên đóng vững quân không động, thám xét cho nghiêm, và
dặn quân thấy giặc thì dừng động. Như thấy tả hữu của địch đánh vào thì
không được vội vã, thầm sai động binh tiếp đánh.
Đánh ngoài đồng. Chính là phép của nhà binh, trái với phép thì có cơ
cũng không gieo vào được. Phép binh không gì tinh bằng cách đánh ngoài
đồng. Hoặc tiến hoặc lùi, hoặc thưa hoặc dầy, bày trận thì như mây nổi
cuốn ngoài nội, quân đi thì như tơ bông bị gió bạt; khi đến sát thì như cát
bờ đá dựng, cao thấp dùng thế; khi bắt giặc thì như muôn ngựa đuổi gió,
hết sức nhảy bay. Địch lấy phép mà đo, phép cũng không kịp phòng bị, lấy
kỳ mà lường, kỳ cũng không kịp ứng đối. Lấy loạn mà xét thì loạn mà
không mất, ruổi mà không chạy, cờ xí rối động mà không lung tung, mỗi
người tự đánh, quân tự lập thế, thấy lợi thì làm, thắng không định được
dấu vết ở đâu. Thế mới gọi là tướng biết dùng binh vậy.
Phép đánh bộ. Nghe trống một hồi, quân bộ, quân kỵ đều phải trang bị;
nghe một hồi nữa thì đều cưỡi ngựa đứng yên; nghe hồi thứ ba thì theo
thứ tự dậy đi, dựng cờ hiệu. Sau nghe tiếng trống thì sắp trận. Quân xích
hậu thì coi địa hình rộng hẹp, dựng nêu ở bốn góc. Trong phép chế trận,
các bộ khúc đều tiếp bộ mà bày quân. Quân khi vào chiến trận, là từ chỗ
sống mà vào chỗ chết; từ chỗ thực mà vào chỗ hư; từ chỗ lợi mà vào chỗ
