hại; từ chỗ nhàn mà vào chỗ nhọc; từ chỗ không bị cùng mà vào chỗ khốn
cùng.
_______________________________________
1.
Phương tuyền: Nghĩa đen phương là vuông, tuyền là xoay tròn, không rõ
cụ thể là phép thế nào
V -
Sơn Chiến
Sách Kinh thế:
Trong núi với đồng bằng, địa thế không giống nhau, thế trận và sự hành
quân cũng phải khác. Trong núi hiểm trở muôn hình, hoặc là lèn treo suối
chắn, chỉ một đường đi, ngoắt ngoéo cong dài, hoặc đôi bên sâu rậm, hoặc đá
chất ngổn ngang, hoặc khe chẹt cầu gẫy, hoặc cỏ tốt um tùm, hoặc ngòi sâu
bùn hẳm, không chỗ nào có thể đặt phục binh, không đường nào có thể đón
chặn, nếu dò xét không rõ ràng, thì bị nhầm lọt vào đó.
Nay có một phép hay: Quân ta đánh nhau với quân giặc, không ở chỗ có thể
phá được giặc, mà trước là ở chỗ không thể bị thua. Nay hãy nói trong dinh có
một nghìn quân thì cứ mỗi trăm làm một tiêu, bắt một tên bộ binh nhanh nhẹn
hợp với một tên mã binh, sai cho đi trước, hoặc 2, 3 dặm hay 4, 5 dặm, hễ gặp
bên đường có núi, người mã binh không thể lên được thì người bộ binh cầm
một lá cờ nhỏ lên chung quanh núi dò trông. Nếu không có quân mai phục và
quân giặc ở trước, thì cầm cờ đứng ở trên núi làm hiệu, mã binh chạy về báo là
đường thứ nhất không có sự gì kinh nghi. Tiêu thứ nhất lập dinh; rồi tiêu thứ
hai cũng đi, hoặc 1, 2 dặm, hay 3, 5 dặm, thăm dò đích xác, lại báo như trước.
Lần lượt đến tiêu thứ 7, 8, 9, 10, đều như thế mà lập dinh. Như 10 tiêu đã hết,
lại từ tiêu thứ nhất cuốn dậy tiến lên. Nếu một mặt là núi thì một người có thể
trông suốt được; như hai mặt đều là núi, thì không khỏi nhìn một mặt có sự sai
lầm, cũng chưa định được. Nên lại bắt bộ binh chia tả hữu lên trông, thấy tả
hữu đều không có gì đáng sợ, thì không phải cất cờ hiệu nữa. Hoặc một bên có
động, thì người ở trên núi một bên giơ cờ lên, rồi người mã binh chạy về báo
biết, để tiện ứng địch. Cứ theo cách đó mà hành binh. Phàm tình hình của giặc
ta đều dự biết được cả. Nó dù đón chặn hay giả cách nhử ta, thì ta đã trước có
thể không thua vậy. Nếu quân thám của ta không phòng bị, chợt xảy gặp giặc,
