Điện là một việc khó của nhà binh. Điện nghĩa là đi sau. Phép binh lấy điện
làm công, vì là quân thua mà chạy, giặc nhân chạy mà đuổi theo, có thể lui lại
sau mà chống bọn đuổi theo, không phải người dõng thì không làm được, cho
nên nhà binh lấy điện là khó có người vậy.
Nên lui thì lui, đừng lui vì nhút nhát. Đem quân tới trận, khi tiến khi lui,
lường theo thế mà thôi. Kinh Dịch quẻ Sự hào lục tứ nói rằng “Quân dừng ở
phía tả, không lỗi”, tức là nói quân lui. Vì là biết khó mà lui, lường thế không
thể thắng được, bèn thu vén quân mà rút lui, hơn là tiến mà đổ mất vậy. Có thể
tiến mà lại lui, đó mới là lỗi.
Người cầm quân giỏi có khi không tiến, lui mà tiến vậy.
Không nên tiến mà tiến, đó là con đường thua vậy.
Binh pháp nói: “Quân đổ thì tướng bị giết”. Lại nói: “Đổ thì tướng bị giết,
đó là đạo thường trong việc hành quân”. Vì là tướng lui mà quân được sống,
thì sao lại xông vào mũi nhọn của địch mà chết? Thế cho nên cứ tiến liều thì
không tới đâu mà không đổ mất. Đừng đổ tội cho thua thì rồi mới đi tới thành
công được, tôi xin thưa như thế.
VI -
Thắng Và Đặt Phục
Phàm theo chạy mà nghỉ, gặp quân địch đỗ ở đường thì bắt ngay.
Giặc đánh đã mệt, có thể đuổi được có năm trường hợp, không thể đuổi
được có sáu trường hợp. Thấy khí của giặc đã kém, có thể đuổi, đó là một.
Quân bộ kỵ tán loạn, nhiều người chạy xiêu ngã không thành bộ ngũ, đó là hai.
Chạy tới làng xóm, chạy vào thành quách, đó là ba. Xe chở lương và đồ binh
giáp tan tác mà không thu được, đó là bốn. Chủ tướng đã chết, đó là năm. Khe
ngòi cũ mà nước bỗng cạn hết, đó là một trường hợp không nên đuổi. Đã quá
tầm nhìn thấu, đó là hai. Thua trận trốn chạy mà hàng ngũ không rối loạn lắm,
cờ xí không lộn xộn lắm, đó là ba. Quan và quân chạy rảo không xiêu ngã lắm,
quân bộ quân kỵ không lẫn lộn, đó là bốn. Giặc chạy mất đường, tả hữu là núi
hang, ở trước cung như thế, đó là năm. Đường cùng lương hết mà quan và
quân chưa tan hẳn, đó là sáu. Thế cho nên gặp trường hợp nên đuổi thì đuổi
gấp, không nên đuổi thì đóng chặt cửa thành mà xem, hẳn có biến đổi lợi hại.
Chờ họ cất quân, hễ lợi thì ta tiến mà hại thì ta lui. Binh pháp nói “Chim bay
