bốn tháng trời. Mông Kha cuối cùng bị loạn tên chết, quân Mông Cổ đành phải
rút lui.
Điếu Ngư: tên ngọn núi hiểm trở ở Tứ Xuyên, ba mặt nhìn xuống sông. Đời
Tống, Dư Giới đắp thành ở đó.
Mông Kha: tức Mongke, anh của Nguyên Thế Tổ Hốt Tất Liệt, làm Đại Hãn
Mông Cổ từ năm 1251. Mông Kha trực tiếp chỉ huy cuộc viễn chinh sang
Trung Quốc và các nước phía Đông. Ông bị tử trận năm 1259 dưới chân thành
Điếu Ngư trong cuộc vây hãm đội quân Tống do Vương Công Kiên chỉ huy.
Cốt Đãi Ngột Lang: tức Uriyangqadai, tướng giỏi của Mông Cổ, con của
viên tướng nổi tiếng Subutai. Cốt Đãi Ngột Lang nhận lệnh của Mông Kha,
cùng Hốt Tất Liệt đánh chiếm nước Nam Chiếu. Cốt Đãi Ngột Lang cũng là
viên tướng chỉ huy đạo quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt lần thứ nhất (1258).
Xích Tu Tư: chép Xích theo Hoàng Việt Văn Tuyển. Đại Việt Sử Ký Toàn
Thư chép Cân. Hai chữ gần giống nhau, không biết quyển nào chép nhầm.
Hiện nay, chưa có tài liệu nào nói gì về viên tướng này, và việc khôi phục lại
tên Mông Cổ từ Hán tự cũng không phải là chuyện đơn giản.
Nam Chiếu: nước nhỏ nằm ở khoảng giữa tỉnh Tứ Xuyên và Vân Nam ngày
nay; thủ đô là Đại Lý, thuộc Vân Nam.
Hốt Tất Liệt: tức Qubilai, em ruột và là tướng của Mông Kha. Sau khi Mông
Kha tử trận ở Điếu Ngư, Hốt Tất Liệt tự xưng làm Đại Hãn ở Khai Bình, khiến
xảy ra cuộc nội chiến tranh giành ngôi báu với em ruột là Ariq-Buka. Năm
1264, Ariq-Buka đầu hàng, Hốt Tất Liệt bèn dời đô về Yên Kinh (tức Bắc
Kinh ngày nay), xưng Nguyên Thế Tổ, lập nên nhà Nguyên.
Vân Nam Vương: tức Hugaci hay Thoát Hoan, con ruột Hốt Tất Liệt, được
phong làm Vân Nam Vương năm 1267 với nhiệm vụ khống chế các dân tộc
thiểu số vùng này cũng như mở rộng biên cương nhà Nguyên về phía Nam.
Thoát Hoan là người chỉ huy quân Nguyên xâm lược Đại Việt lần thứ hai năm
1285 và lần thứ ba năm 1287-1288.
Nghìn thây ta bọc trong da ngựa: điển tích lấy từ câu nói của viên tướng
khét tiếng Mã Viện đời Hán chép trong Hậu Hán Thư - Đại trượng phu dương
tử ư cương trường, dĩ mã cách khỏa thi nhĩ. (Bậc đại trượng phu nên chết ở
giữa chiến trường, lấy da ngựa mà bọc thây.)
