phải là một mùa xuân thường với những màu sắc, những hình dáng ta vẫn quen biết. Đây là một
mùa xuân trong tưởng tượng, một mùa xuân theo ý muốn của thi nhân, đầy đây những lời kinh cầu
nguyện, những hương đức hạnh, hoa phẩm tiết, nhạc thiêng liêng, cùng ánh trăng, ánh thơ. Nhất là
ánh thơ. Với Hàn Mặc Tử thơ có một sự quan hệ phi thường. Thơ chẳng những để ca tụng Thượng
đế mà cũng để nói người ta với Thượng đế, để ban ơn phước cho cả thiên hạ. Cho tiên mỗi lần thi
sĩ há miệng - sao lại há miệng? - cho thơ trào ra, là chín từng mây náo động, muôn vì tinh tú xôn
xao. Người ta sẽ thấy:
Đường thơ bay sáng láng như sao sa
Trên lụa trắng mười hai hàng chữ ngọc
Thêu như thêu rồng phượng kết Tinh hoa.
Hình như trong các thi phẩm xưa nay có tính cách tôn giáo không có gì giống như vậy.
Hàn Mặc Tử đã dựng riêng một ngôi đền để thờ Chúa. Thiếu lòng tin, tôi chỉ là một du khách bỡ
ngỡ không thể cũng quỳ lạy với thi nhân. Nhưng lòng tôi có dửng dưng, trí tôi làm sao không ngợp
vì cái vẻ huy hoàng, trang trọng, linh lung, huyền ảo của lâu đài kia? Có những câu thơ đẹp một
cách lạ lùng, đọc lên như rưới vào hồn một nguồn sáng láng. Xuân như ý rõ ràng là tập thơ hay
nhất của Hàn Mặc Tử.
Với Hàn Mặc Tử Chúa gần lắm. Người đã tìm lại những rung cảm mạnh mẽ của các tín đồ đời
Thượng cổ. Ta thấy phảng phất cái không khí Athalie. Cho nên mặc dầu thỉnh thoảng còn sót lại
một hai dấu tích Phật giáo, chắc những người đồng đạo chẳng vì thế mà làm khó dễ chi với dị thảo
của thi nhân.
Huống chi thơ Hàn Mặc Tử ra đời, điều ấy chứng minh rằng đạo Thiên chúa ở xứ này đã tạo ra
một cái không khí có thể kết tinh lại thành thơ. Tôi tin rằng chỉ những tình cảm có thể diễn ra thơ
mới thiệt là những tình cảm đã thấm tận đáy hồn đoàn thể.
THƯỢNG THANH KHÍ, - Một vài bài đặc sắc ghi lại những cảnh đã thấy trong chiêm bao, ở
đâu giữa khoảng các vì tinh tú trên kia. Đại khái không khác cảnh Xuân như ý mấy, chỉ thiếu tính
cách tôn giáo. Huyền bí nhưng không thiêng liêng.
CẢM CHÂU DUYÊN. - Một hai năm trước khi mất, sự tình cờ đưa đến trong đời Hàn Mặc Tử
hình ảnh một giai nhân có cái tên khả ái: nàng Thương Thương. Nàng Thương Thương có lẽ chỉ
yêu thơ Hàn Mặc Tử và Hàn Mặc Tử hình như cũng không biết gì hơn hai chữ Thương Thương.
Nhưng như thế cùng đủ để thi nhân đưa nàng vào “tháp thơ”. Nàng sẽ luôn luôn đi về trong những
giấc mơ của người. Có khi người mơ thấy mình là Tư Mã Tương Như đương nghe lời Trác Văn
Quán năn nỉ:
Đã mê rồi! Tư Mã chàng ôi!
Người thiếp lao đao sượng cả người.
Ôi! Ôi! Hãm bớt cung cầm lại,
Lòng say đôi má cũng say thôi.
Song những phút mơ khoái lạc ấy có được là bao. Tỉnh dậy, người thấy:
Sao trìu mến thân yêu đâu vắng cả?
