mang bầu hoặc không mang bầu, v.v. Mức độ chết chóc hay mang thai
không hề liên quan đến nhau (trừ khi bạn đang đối mặt với dịch bệnh).
Nhưng nếu đang đối mặt với khối kết tập, nơi mà phạm vi ảnh hưởng của
nó có ý nghĩa đáng kể, như thu nhập, tài sản, lợi nhuận từ các hạng mục
đầu tư, hoặc doanh số bán sách, bạn sẽ gặp rắc rối và có sự phân phối
không đúng nếu sử dụng đường cong Gauss vì nó không thuộc phạm vi
này. Chỉ một con số đơn lẻ có thể phá vỡ toàn bộ các mức trung bình của
bạn; một thất bại có thể làm tiêu tan lợi ích của cả một thế kỷ. Bạn sẽ
không còn có thể nói rằng “đây là trường hợp ngoại lệ” Tuyên bố “À, tôi có
thể mất tiền” sẽ không mang lại thông tin gì trừ khi bạn kèm theo đó một
con số cụ thể. Có thể bạn mất hết toàn bộ số tiền có được, hoặc chỉ mất một
phần thu nhập hàng ngày thôi; nhưng ở đây có một sự khác biệt.
Điều này giải thích vì sao tâm lý học thực nghiệm và những thấu hiểu
của nó về bản chất con người, mà tôi đã trình bày trong những phần trước
của cuốn sách này, lại có tác động mạnh mẽ đến sai lầm của việc sử dụng
đường cong hình chuông; chúng cũng may mắn vì hầu hết các biến số của
chúng đều cho phép ứng dụng các số liệu thống kê Gauss truyền thống. Khi
tìm hiểu có bao nhiêu người trong một mẫu thử có thiên kiến, hoặc gây ra
sai lầm, nhìn chung, những nghiên cứu này thường gợi ý cho kiểu câu hỏi
có/không. Không có quan sát đơn lẻ nào có thể phá vỡ những phát hiện
tổng thể của chúng.
Trong phần tiếp theo, tôi sẽ trình bày riêng về ý tưởng đường cong hình
chuông theo hướng từ dưới lên.
MỘT THỬ NGHIỆM TƯ DUY VỀ NƠI XUẤT
PHÁT CỦA ĐƯỜNG CONG HÌNH CHUÔNG
Hãy xem xét chiếc máy pinball như được thể hiện trong Minh họa 8. Với
32 quả bóng, giả sử ta có một tấm ván cân bằng để quả bóng có cả hai cơ
hội rơi về bên phải hoặc trái ở bất kỳ ngả rẽ nào khi ăn điểm. Kết quả mà
