này, hôm qua tôi dự đoán rằng hôm nay mặt trời sẽ mọc và nó mọc thật
đấy!
CHỦ NGHĨA KINH NGHIỆM TIÊU CỰC
Đáng mừng là vẫn có cách để vượt qua chủ nghĩa kinh nghiệm ngây thơ
này. Tôi muốn nói rằng chuỗi các sự kiện chứng thực không nhất thiết phải
là bằng chứng. Việc trông thấy những con thiên nga trắng không thể làm
bằng chứng cho sự không tồn tại của thiên nga đen. Tuy nhiên, vẫn có một
trường hợp ngoại lệ: tôi biết phát ngôn nào là sai nhưng không cần thiết
phải biết phát ngôn nào là đúng. Nếu trông thấy một con thiên nga đen, tôi
có thể khẳng định rằng không phải tất cả thiên nga đều là màu trắng! Nếu
chứng kiến ai đó giết người thì gần như chắc chắn tôi sẽ nghĩ anh ta là tội
phạm. Nếu không thấy anh ta giết người, tôi không thể chắc chắn rằng anh
ta có vô tội hay không. Tương tự với quá trình phát hiện ung thư: việc phát
hiện ra một khối u ác tính có thể chứng minh rằng bạn đã bị ung thư, nhưng
ngay cả khi không có phát hiện nào như thế thì bạn cũng không thể khẳng
định chắc rằng mình hoàn toàn không bị ung thư.
Bạn có thể tiến gần hơn đến sự thật nhờ vào các ví dụ tiêu cực, chứ
không phải nhờ vào chứng cứ! Việc xây dựng một quy luật chung từ những
sự việc đã qua quan sát là một sai lầm. Trái với hiểu biết thông thường,
khối lượng kiến thức của chúng ta không tăng lên nhờ vào các quan sát
chứng thực, cũng giống như kiến thức của con gà vậy. Nhưng có vài điều
mà tôi còn hoài nghi, còn những điều khác tôi hoàn toàn cho là chắc chắn.
Điều này khiến cho kết quả của các quan sát trở nên phiến diện. Sự việc
không phức tạp nhiều hơn thế đâu.
Tính bất cân xứng này lại vô cùng thiết thực. Nó cho biết rằng chúng ta
không nhất thiết phải tuyệt đối đi theo chủ nghĩa hoài nghi mà chỉ cần đi
theo bán phần. Sự tinh tế của cuộc sống thực ngoài sách vở chính là, trong
quá trình ra quyết định, bạn cần quan tâm đến một mặt của câu chuyện mà
thôi: nếu muốn biết chắc chắn bệnh nhân có bị ung thư hay không, chứ
không phải chắc chắn rằng anh ta khỏe mạnh hay không, bạn có thể hài
