THƯƠNG NHỚ TRÀ LONG
1. Khi tôi còn nhỏ, ba tôi là công chức. Như mọi gia đình công chức
đông con khác ở miền Nam trước năm 1975, trong nhà chỉ có ba tôi đi
làm, mẹ tôi lo quán xuyến chuyện nhà cửa, bếp núc và trông nom con
cái. Mẹ tôi chăn bầy con tám đứa như chăn một bầy quỷ con, vừa lo ăn,
lo mặc, lo giục ôn bài làm bài, đầu óc đã quay tít mù; lại phải làm trọng
tài phân xử những vụ giành giật, so bì, cấu véo, hết chạy tới cặp này can
gián những tiếng cãi cọ lại chạy tới cặp kia dập tắt những tiếng khóc lóc,
kêu ca, đến cuối ngày là mẹ tôi đã muốn đứt hơi.
Nhà nhiều miệng ăn, mỗi lần mua gạo ba tôi phải mua gạo tạ (bao gạo
trăm ký hồi đó gọi là “bao sọc xanh”), vì đong gạo từng ký thế nào cũng
thiếu trước hụt sau. Các anh em tôi lại đang vào tuổi lớn, vừa ăn xong
đã đói. Mẹ tôi bảo “Tụi bay ăn như tằm ăn rỗi”. Lúc đó, tôi chưa rõ thế
nào là “tằm ăn rỗi”, chỉ biết mang máng là “ăn nhiều”. Sau này, gia đình
tôi đi kinh tế mới ở Lâm Đồng, trồng dâu nuôi tằm, tôi mới tận mắt
chứng kiến cảnh tằm ăn rỗi: vào thời kỳ chuẩn bị nhả tơ làm kén để
chuyển sang giai đoạn nhộng, tằm ăn rất khiếp, tiếng ăn nghe rào rào
như mưa rơi trên nong tằm.
2. Tháng nào nhà hết gạo mà chưa kịp lãnh lương, ba tôi lại vào nhà dì
tôi. Dì tôi làm ruộng, nhà ở làng Trà Long, cách chợ Kế Xuyên ba cây số
về phía biển. Vào nhà dì, thế nào lúc ra về ba tôi cũng được dì tặng vài
chục ký gạo “đem về cho sắp nhỏ”. Chẳng biết dì tôi sai đám con xúc
gạo trong bồ từ lúc nào mà khi ba tôi bước ra sân đã thấy một bao gạo to
tướng cột sẵn phía sau xe, lần nào cũng thế.
“Đứa nào đi Trà Long không, bay?”, mỗi lần ba tôi dắt xe ra vừa hắng
giọng hỏi to, bao giờ mấy anh em tôi cũng nhao nhao giành đi theo.
Kế Xuyên nối Trà Long bằng một con đường đất, hai bên là ruộng đồng.
Rất nhiều lần, tôi ngồi sau lưng ba tôi chạy mới nửa đường đã nghe
tiếng reo mừng rỡ vọng lên từ những vạt ruộng: “Ánh! Ánh! Ê, thằng
Ánh về chơi kìa!”. Tôi quay mặt nhìn, thấy trong vô số bóng người đang
lom khom cấy lúa có hai cô gái đứng thẳng lưng lên, quay về phía tôi và
