Đã nên khẳng khái ra đời,
Làm cho động đất kinh trời mới nghe
Tuồng gì bọ nước xăm xoe,
Mũ cao áo rộng toan đè nén nhau.
Giống người ai kém ai đâu,
Quyết đem máu đỏ mà lau gươm thù.
Có công tất cũng nên trò,
Cái gương công lý ngàn thu vẫn còn.
Lời bàn của Thánh Thán
Hồi này ba đoạn văn tự một đoạn tả Tống Giang phóng quân xa; Một đoạn Hô
Diên Chước liên hoàn quân; đều là những văn rất tinh thần biến động. Một đoạn tả
bắt Lăng Chấn, coi như bắt trẻ con, sở dĩ như thế là trước khi tác giả chưa hạ bút,
trong vốn có một tứ lạ tả Liên Hoàn Mã, chẳng tiện đột nhiên mà tả ra, cho nên
trên chữ Liên Hoàn, điên đảo sinh ra hai chữ Phóng xa quân, trước đoạn văn (Liên
Hoàn) lại có một đoạn văn Phóng xa, khiến độc giả choáng mắt vì lạ, song bỗng
đâu một biến, biến ra thứ trận như bài sơn đảo hải.
Nay thử xem phóng xa coi khinh, liên hoàn thấy trọng, đem khinh dẫn trọng là một
lạ vậy. Phóng xa liên hoàn một bầy, lấy từng đội dẫn cả bầy là hai lạ vậy; Phóng xa
các người tự chiến, liên hoàn nhất tề tiến ra là ba lạ vậy; Phóng xa chợt tan chợt
hợp, liên hoàn liền khóa với nhau, đem ly dẫn hợp là bốn lạ vậy; Phóng xa tiền
quân thua, chuyển làm hậu quân, liên hoàn không trước không sau, thẳng xông ra
vậy, đem tiền chuyển hậu dẫn ra không hậu không tiền là năm lạ vậy; Phóng xa có
tiến, có thoái liên hoàn chỉ tiến không thoái, đem tiến thoái dẫn ra tiến thôi là sáu
lạ vậy; Phóng xa tả nhân, liên hoàn tả mã, lấy nhân dẫn mã là bảy lạ vậy. Xem thế
một đám hoa đống gấm văn chương, chỉ do một trận Liên Hoàn tả ra rồi sau đến
đoạn thứ hai tả đến bản đề, song lại chăng vội thu kết ngay nữa; lại từ chỗ ngựa
nảy ra súng làm một chót đuôi, song lại sợ hai phen chiến trận nguy nan mà tả đến
dụng súng, khiến văn tự thụt đi không nổi lên, mớt đem bút rồi, mực đương, tả bắt
Lăng Chấn như đồ trẻ con vậy. Hỡi ôi! Chỉ vì một đoạn hoá ra ba đoạn, đáng bảo
là trong khoảng một đoạn rất khéo biến ra mà hai đoạn trước sau cũng chỉ là một
đoạn giữa nối liền làm một mà mỗi một đoạn một biến rất khéo, nào ai muốn nổi
lên tranh cái tiếng tài tử với tác giả kia, ta thấy rõ ràng là không thể sánh kịp.
Trước sau hai đoạn đều rất khéo biến ra kia, như đoạn trước tả phóng xa quân, khi
mỗi một đội muốn đi, phải có trước một đội tiếp hậu, một tiếp một chờ, ví như lông
cánh vịt vậy. Thi Nại Am lại bỗng đâu tính đến khi đội thứ năm muốn đánh, phải
tiến xa mười viên tướng áp hầu, như lộ ngấn tích, bèn khiến hai chữ "Phóng xa" cả
thua, mới đem đội thứ năm tiếp chiến bèn tả Tống Giang đem mười viên tướng, cho
khỏi cái lỗi đứt nối vậy. Song lại tính đến một thiên chương pháp, trong đội thứ năm
lại biến khác ra, chỗ đó vẫn lộ ngấn tích, đánh đến chuột chạy cùng đường, ở chỗ
