THỦY HỬ - Trang 87

Lời bàn của Thánh Thán
Hồi này vừa tả xong Sử Tiến anh hùng, tiếp tay tả luôn Lỗ Đạt anh hùng. Vừa tả
xong Sử Tiến thô tháo; tiếp tay tả luôn Lỗ Đạt thô tháo. Vừa tả xong Sử Tiến quên
lợi, tiếp tay tả luôn Lỗ Đạt quên lợi; Vừa tả xong Sử Tiến nóng nảy, tiếp tay tả luôn
Lỗ Đạt nóng nảy. Tác giả gặp chỗ bí chạy theo đường nghẽn, cho rõ tài bút lục của
mình, độc giả cũng nên xem xét từng chỗ, để phân định hai kẻ khác nhau, không
phải chỉ tả một thứ con người, mới khỏi phụ lòng khốn khổ của nhà viết nên sử!
Một trăm lẻ tám vị anh hùng, kể đầu từ Sử Tiến, một kẻ xuất danh lãnh chúng sau
này. Thế mà tác giả chép ở Thiếu Hoa Sơn, một đoạn văn đặc biệt, rằng: "Ông cha
tôi khi xưa, vốn là người lương thiện, có đâu tôi đem thân đến đây mà làm ô nhục
hay sao?” Điều đó há phải sơ tâm riêng một con người như Sử Tiến sự thực cũng là
sơ tâm của một trăm lẻ tám người kia. Chỉ vì một tay tài điệu, không chỗ giở ra một
thân khí lực, không nơi dùng đến mà tính con thuồng luồng đâu chịu chết khô trên
ruộng cạn, lại thêm những cái oán của đời gian giảo, mới nổi lên một đám với
nhau, như vậy con nhà lương thiện đã chả được dùng đến, phải đành chịu tiếng nhơ
ở trong thanh giá cũng chả tiếc được nữa, khiến một trăm lẻ tám người, lạc cả vào
Bến Nước. Hỡi ôi! Những tài điệu kia, đều tài điệu của triều đình, những khí lực
kia, đều khí lực cho chiến trận, đã phải bất đắc dĩ sa vào Bến Nước (Thủy Hử), đó
là lỗi tại ai?
Chủ đề về Sử Tiến hồi này, cốt tìm tới chốn Lão Trung quan Tướng Công Kinh
Lược, để hỏi thăm sư phụ Vương Tiến, chợt đâu biến thể, trật ra ngoài nơi Lão
Trung Kinh Lược Tướng Công mà chuyển sang chốn Tiểu Trung Kinh Lược Tướng
Công, ngoài sự tìm sư phụ Vương Tiến, lại hóa hiện ra một sư phụ Lý Trung, đọc
đến đây thấy như bức mây đỏ trên vòm trời biến hiện muôn hình vạn trạng, chả
phải cứ nhìn theo một con mắt mà để nhận ra đâu. Tả cái chỗ làm người của Lỗ
Đạt, một bầu máu nóng phát ra, càng thẹn cho những kẻ thư sinh ăn bám của
người, chưa dám thò tay liều giúp ai một việc. Đức Khổng Tử nói: Đọc Kinh Thi có
thể nổi lên thì ta với các Tỳ quan cũng thấy hay lắm vậy!
Đánh chết Trịnh Đồ, thực vội vàng lắm thay, chỉ thêm vào từng chỗ tên tiểu nhị báo
tin làm cho sốt ruột, thấy một lần đầu tiểu nhị nói ra, lần thứ hai ngoài tiểu nhị ra,
lại thêm sự mua thịt nữa, lần thứ ba lại thêm ra những kẻ đi đường. Không ngờ tình
văn như lụa, tình sự lại như gương, khiến ta muốn vạch ra mà xem tới trong lòng
vậy.