Tôn Vũ
Tôn tử binh pháp
Phương pháp 4 làm chủ
Nghiên cứu về binh pháp Tôn tử
Tôn Vũ (Tôn Tử) cho rằng, sự tốt xấu về nhân tố tinh thần, sự mạnh yếu về
tình trạng thể lực, cái ưu cái khuyết trong việc bố trí trận địa chiếm một vị
trí quan trọng trong vấn đề tác chiến. Do vậy ông nêu lên phương pháp
“bốn làm chủ”: “Làm chủ chí khí, làm chủ nhân tâm, làm chủ nhân lực và
làm chủ sự biến đổi”. Ông phát biểu trong “Thiên quân tranh”: “Ban ngày
thì chí khí sắc sảo, ban đêm thì chí khí cùn nhụt, chập tối thì chí khí trở về,
đó là làm chủ chí khí; đối xử với rối loạn bằng sự làm chủ, đối xử với ồn ào
bằng yên tĩnh, đó là làm chủ nhân tâm; đối xử với cái xa bằng cái gần, đối
xử với cái đói bằng cái no, đó là làm chủ nhân lực; không cầu được cờ
chính thống, chớ đánh vào trận địa một cách đường hoàng”, đó là làm chủ
sự biến đổi. Phương pháp “Bốn làm chủ” được Tôn Vũ nêu lên như sau:
Làm chủ chí khí:
Thời xưa, tác chiến gắn liền với việc đánh nhau trực tiếp, sự thắng bại của
chiến tranh với dũng khí của quân sĩ có mối quan hệ cực kỳ mật thiết. Sĩ
khí và ý chí chiến đấu là nhân tố hàng đầu của sức chiến đấu. Sĩ khí dâng
cao thì dễ dành thắng lợi, sĩ khí sa sút thì thường dẫn đến thất bại.
Làm chủ nhân tâm:
Ý nói trước trận đánh và trong trận đánh, tướng soái không được dao động
hoặc dễ dàng thay đổi quyết tâm chiến đấu như đã tuyên thệ. Chữ “Tâm” ở
đây người thời trước gọi bằng “bản tâm”, “tâm mưu”, mặc dầu nội dung
của nó bao gồm các phương diện khí chất tinh thần và tu dưỡng tư tưởng,
nhưng hạt nhân là lòng quyết tâm chiến đấu của tướng soái.
Xung quanh vấn đề lòng quyết tâm chiến đấu của người chỉ huy,
Tôn Tử nói trong “Thiên quân tranh”: “Tướng có thể dành lòng người”.
Ông còn bảo: “Đối xử với rối loạn bằng việc làm chủ, đối xử với sự ồn ào
bằng sự yên tĩnh, đó là làm chủ nhân tâm”. Điều này nói lên cuộc đấu tranh
giữa lòng quyết tâm chiến đấu của bên ta với lòng “lung lay” hay cái “vững
