Suối Bạch hạc, từng đàn hạc trắng lượn quanh rồi đậu xuống, nước suối
phun ào ào tuôn chảy đi ngàn dặm. Trong động Người tiên có người tiên ở,
mang hạnh phúc và may mắn cho đời, ở đây gió mát và không khí thoáng
đãng. Hồi mã lĩnh là nơi xuống ngựa dừng cương, rời yên ngựa mà leo lên
núi. Cầu lên trời, phía dưới tới gần vực thẳm. Khu chim ưng, tảng đá to
trông tựa chim ưng. Dạ ngọc tuyền là suối có nước uống chữa khỏi bá
bệnh. Hòn Giao long vân đá như rồng. Trảm vân kiếm, như lưỡi kiếm chém
mây làm mưa. Cầu Vân bộ, thế núi hiểm trở, thác gieo như bay, mây mờ
bao phủ kín, người đi trên cầu, như bước vào cảnh tiên. Động Nghênh
dương, trong động sương đọng như hạt châu treo, nếu lấy vật gì mà hứng
được thì gọi là “thạch nhũ” vừa trong vừa ngọt, có thể giải khát và chống
đói; phía bắc động Nghênh dương, hai đỉnh núi đối diện nhau, hàng vạn cây
thông mọc đối nhau cho nên mới gọi là núi “Đối tùng”. Ở đây thông già
trùng trùng điệp điệp bóng che mặt trời, thông reo vi vu bên tai không dứt.
Gió núi vừa thổi, thông reo lên như tiếng sóng, như tiếng nước vỗ bờ. Nam
thiên môn thì như lầu các trên trời, giữa các đỉnh núi là mây mờ bảng lảng,
Nam thiên môn thấp thoáng ẩn hiện trong sương mờ, thác mây như ngân hà
tuôn xuống, thiên nhiên tạo thành những bậc thang, dõi bước lên trời đầy
những tình thơ ý hoạ! Leo thang mây, việc khó khi leo lên Nam thiên môn,
đúng như về sau từng có người đã tả: “Ngẩng nhìn Thiên môn, vời vợi như
ở hố sâu nhìn trời. Đi thẳng lên bảy dặm, ngán vì lối nhỏ quanh co gọi là
hoàn đạo, thường có dây thừng, có thể cầm lấy mà leo lên. Hai bên có
người đỡ, người đi trước kéo lên, người sau nhìn thấy đế giày người trước,
người trước chỉ thấy đầu người đi sau, như vẽ xanh chồng người vậy. Gọi là
đá áp ngực, là nỗi khó để mó tay thấy trời. Mới lên đường này, bước hơn
chục bước, nghỉ một dạo. Hơi mệt, môi khô cháy, năm sáu bước nghỉ một
dạo. Nhích lên lại dừng, đất không tránh được chỗ ướt chỗ tối, phía trước
có chỗ khô ráo, mắt nhìn thấy mà chân không chịu nghe theo…”
Tuy nhiên, sau khi đã leo lên đến Nam thiên môn, mây trắng sẽ lau sạch
mồ hôi cho ta, gió núi sẽ làm mát lòng và hết nỗi ưu phiền, mắt ta tràn ngập
màu xanh, mệt mỏi sẽ tiêu tán hết. Kỳ quan trên. đỉnh non Thái quả là
