TÔTEM SÓI - Trang 331

sữa là chính, thịt giảm nhiều. Hàng ngày một bữa trà một bữa cơm, thịt vụn
không thấy nữa. Món chính biến thành những món có bột: Bánh mỳ, kê,
gạo rang và các phế phẩm từ sữa; sữa đậu, sữa chua, bơ, phù chúc… Mục
dân mùa hè thích sữa tươi, nhưng đám thanh niên trí thức chưa học đựơc
cách làm món ăn từ sữa, một phần là vì không quen ăn sữa hay thịt; quan
trọng hơn là thanh niên trí thức không chịu nổi vất vả của chế biến sữa.
Không ai thích ba giờ sang đã dậy vắt sữa trong bốn năm tiếng đồng hồ, rồi
luôn tay khuấy sữa chua trong thùng bằng chiếc đũa cả, càng không thích
buổi chiều năm giờ khi bò về chuồng, vắt bốn năm tiếng đồng hồ sữa bò.
Và hôm sau thì hàng loạt công việc lao động chân tay: đun sôi, ép, cắt,
phơi. Thanh niên trí thức vui lòng gặm bánh mỳ, bánh chay, cũng không
thích chế biến sản phẩm từ sữa. Mùa hè mục dân chế biến sữa, thanh niên
trí thức đi hái rau dại: hành, tỏi dại, mã lien phỉ, rau cúc, rau khúc, bồ công
anh… Còn có một loại rau mà hộ ngụ cư gọi là “halacai”, lá to, cay như ớt.
Mùa hè ngừng ăn thịt, mục dân và đám thanh niên trí thức có dịp thay đổi
khẩu vị, chỉ Trần Trận và sói con là khổ.
Mùa hè dân tộc thảo nguyên rất ít khi thịt cừu. Một là khi thịt một
con cừu, phần lớn không có cách bảo quản, trời nóng, ruồi nhặng nhiều, chỉ
hai hôm là thối, có giòi. Cách làm của mục dân là cắt thịt thành thẻo to
bằng ngón tay, lăn bột mỳ để chống nhặng đẻ trứng, sau đó đem hong ở
một chỗ thoáng mát trong lều cho đến khô. Hàng ngày thái một hai thẻo
cho vào bát mỳ, gọi là có vị thịt. Nếu gặp những ngày ẩm ướt lien tục, thịt
sẽ thối, sinh giòi. Hai là, mùa hè cừu tích nước mỡ để sang thu tạo mỡ. Khi
chưa béo, con cừu chỉ là cái khung, thịt mỏng, mỡ ít, vị kém , mục dân
không thích ăn. Hơn nữa mùa hè cừu vừa cắt lông, da cừu bán không được
tiền, phải sang thu lông dày mới lấy được nhiều len. Ông Pilich nói: Giết
cừu vào mùa hạ thì chẳng khác nông dân nhổ lúa vào mùa xuân để ăn đỡ
đói.
Ơlôn tuy dân số ít, đàn gia súc khổng lồ, nhưng chính sách vẫn
không cho ăn nhiều thịt. Vào cái thời dầu mỡ thiếu thốn, thịt cung cấp theo
định lượng nhỏ giọt, mỗi con cừu đều là động vật quý hiếm.
Đám thanh niên trí thức ăn no thịt liên tục ba mùa thu đông xuân,