phải chiến đấu, nên về mặt tính cách và quân sự được rèn luyện qua thực
tiễn. Do đó dân tộc Chu tương đối toàn diện về tính cách, kết hợp giữa sói
và cừu, nửa dã man nửa văn minh, văn thao vũ lược, trí dũng song toàn,
khiến dân tộc này dòng máu mang nhiều sói tính hơn, tính cách cũng mạnh
mẽ hơn dân tộc nông canh là chính ở trung nguyên, Dân tộc Chu còn có
mền văn minh lễ nghi tương đối cao và một sức hướng tâm khoan dân yêu
dân.
Thế kỷ 11 trước công nguyên, Chu Vũ vương liên kết tám nước Nhung
Địch, đích thân chỉ huy "ba trăm cỗ xe trận, ba ngàn dũng sĩ, bốn ngàn năm
trăm giáp sĩ tiến sang phía đông phạt Trụ". Xe trận (nhung xa), dũng sĩ (hổ
bôn) là đặc trưng quân đội du mục hổ sói nhà Chu. Chu Vũ vương trước
khi quyết chiến với bảy mưoi vạn đại quân của Trụ vương nhà Thương,
từng trỏ lên trời mà thề, hiệu triệu toàn quân "chiến đấu như hổ như gấu
như sài", dũng cảm diệt địch. "Sài" tức sói. Quân Chu dữ như hổ như sói,
lấy ít thắng nhiều, giành thắng lợi lón diệt Thương Trụ, dựng nên vương
triều Tây Chu ảnh hưởng cực lớn tới văn minh Trung Hoa.
Tây Chu trong quá trình tạp cư cùng dân tộc Nhung Địch, chịu ảnh hưởng
sâu sắc tín ngưỡng sùng bái trời của dân du mục, sau đó, nhà Chu đem ảnh
hưởng này vào Hoa Hạ, tiếp tục phát triển sùng bái trời thành sự sùng bái
cao nhất của dân tộc Hoa Hạ, quân vương cao nhất của nhà Chu được gọi là
Thiên tử.
Ưu thế tạp giao nửa cừu nửa sói của nước Chu và triều Chu, không những
khiến nước Chu và nhà Tây Chu được tiếp một đợt dòng máu sói tính của
dân tộc du mục, mà toàn thể dân tộc Hoa Hạ cũng được tiếp một đợt như
thế, khiến dòng máu sói tính bị pha loãng bởi dòng máu cừu tính trong
nghìn năm nông canh, lại đậm đà sói tính như cũ. Lần tiếp máu này sản
sinh ra Chu Văn vương, Chu Vũ vương và Chu Công, những nhân vật vĩ
đại ảnh hưởng sâu sắc đến dân tộc và văn minh Hoa Hạ. Các thánh hiền của
dân tộc Hoa Hạ thời đó đều có tinh thần du mục: Tính cách mạnh mẽ, tấm
lòng rộng mở, tầm nhìn rộng. Tinh thần thời đại "Thiên hành kiện,dĩ tự
cường bất tức" sản sinh trong thời kỳ này và cũng phản ánh chính xác tính
cách dân tộc đương thời, và, trong tinh thần dân tộc đó có tinh thần du mục