Dấu vết tổ chức Cộng sản đầu tiên ở Đông Nam Á là nhóm Mác-xít Hoà
Lan trong Hiệp Hội Dân Chủ Xã Hội thành lập tại thuộc địa Indonesia năm
1914, ba năm trước cuộc cách mạng tháng 10 ở Nga. Sneevliet, người cầm
đầu Hiệp Hội Dân Chủ Xã Hội, đã bị chính quyền thuộc địa bắt năm 1918,
nhưng trước đó, ông đã cấy được cái mầm Mác xít vào một số người
Indonesia và họ đã kế tục sự nghiệp dở dang của ông.
Lúc đầu, nhóm Mác xít bản xứ gia nhập đảng Hồi giáo Sarekat với mưu
tính dần dần nắm trọn đảng này. Nhưng sau không thành công, họ đã tách
ra thành lập đảng Cộng Sản (1920). Chiêu bài tuyên truyền của đảng trong
giai đoạn phôi thai là đánh Hoà dành độc lập, chứ không hướng nỗ lực thực
thi chủ nghĩa, phát động đấu tranh giai cấp. Dầu sao, Cộng đảng Indonesia
cũng lấy lực lượng thợ thuyền làm đối tượng lôi cuốn để bành trướng đảng.
Nhiều nghiệp đoàn lao động đã chịu ảnh hưởng mạnh của Cộng đảng,
nhưng sau vụ thất bại 1926, các tổ chức này như rắn không đầu cũng tan rã
dần, hoặc mất tiềm lực đấu tranh cách mạng.
Nhóm Cộng sản đầu tiên ở Indonesia đã được Quốc Tế 3 (Quốc Tế Cộng
Sản) công nhận. Rõ ràng, Mạc Tư Khoa đã trông chờ nơi Indonesia như
một địa điểm khởi phát để gây dựng phong trào cộng sản toàn vùng Đông
Nam Á. Tuy nhiên, sau này, làn sóng Cộng sản đã không dồn từ miền Nam
lên, mà lại luôn luôn từ đảng Cộng Sản Trung Hoa từ miền Bắc tràn xuống.
Mã Lai
Một đảng cộng sản khác cũng ra đời rất sớm ở Đông Nam Á là đảng Cộng
